Altın ithalatında son 3 yılın en düşüğü; ilk 3: İsviçre, Dubai ve Bolivya

Temmuz ayı altın ithalat miktarı 4,3 ton oldu. Son 3 yılın en düşüğü olan bu miktar, yurtiçinde altına olan talebin azalmasının bir sonucu. 

Cari açıkla mücadele kapsamında aylık 12 ton kota getirilen altın ithalatında sektör başlarda bu sebeple epey zorlandıysa da talebin düşmesiyle sular durulmuş vaziyette. 

Türkiye en çok altın ithalatını İsviçre, Dubai ve Bolivya'dan yapıyor (Yılın ilk 6 ay toplamı).

İthalat miktarı ile ilgili detaylar Borsa İstanbul Altın İthalatı Verileri'nden incelenebilir.

 

Bakanlık'tan bir rafineriye daha onay

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Şubat 2023'te yayımlanan Rafineri Tebliği'nin ardından dün 5. şirkete altın için rafineri faaliyet izni verdiğini duyurdu: Rekor Altın Rafinerisi. Mayıs 2024'te kurulan şirket, Bakanlığın daha önceki duyurularında altın rafinaj faaliyetleri için bakanlığa başvuruda bulunan, başvurusu değerlendirme sürecinde olan şirketler arasında bulunmuyordu. 

Sürprizlerle dolu finansal piyasalar, oyuncuları canlı tutmaya devam ediyor...

Altının toplam rezervlerdeki pay değişimi...

Merkez bankaları rezerv amaçlı altın alımlarında hız kesmediler. TCMB altın rezervlerini yılbaşından beri 32 tondan fazla artırdı;  altın rezervlerini en çok artıran ilk 5 ülke arasındayız. Rezervlere yapılan altın ilavesine altının değer artışı da eklenince altının toplam rezervler içindeki payının artmadığı ülke kalmadı denebilir.

Tablo: Dünya Altın Konseyi, son dönem itibarıyla rezervlerinde 100 tondan fazla altın bulunan ülkelerin altın rezervlerinin toplam rezervler içindeki payları, 2005-2025 ilk çeyrek sonları itibarıyla. 

Her türlü mobbing'e rağmen, altın hesaplar artmaya devam ediyor...

 "Yabancı Para" kategorisinde değerlendirilen, alım-satımı arasında ciddi farklar olan, bankasından %28 gibi yüksek zorunlu karşılık alınan, sahibinden binde 2 vergi kesilip kendisine bir getiri sunulmayan, velhasıl her türlü mobbing'e rağmen, altın hesaplar artmaya devam ediyor.

Banka hesaplarındaki altın miktarının artmasının yanı sıra, altının TL/USD cinsinden değerinin de artmasıyla bankalardaki 100 TL'lik mevduatın 9,5'i altın oluverdi; şimdiye kadar gördüğümüz en yüksek oran.

Altın hesaplar daha iyi davranılmayı hak etmiyor mu...

İş hayatında görgü kuralları

Çocukluğu Almanya’da geçen yazar, madde madde sade bir şekilde beyaz yaka iş hayatında kabul görmüş görgü kurallarını sıralamış. 

Çoğu hemen hemen hepimizin bildiği başlıklar olsa da, nezaketin ve görgünün önemini hatırlatması bakımından okunması gereken bir kitap. Özellikle iş hayatına yeni başlayan arkadaşlara daha da faydalı olabilir. 

Bu vesileyle, en yaygın hatamızın asansörlerde yaşandığını söyleyebilirim: Kabinde herkesin yüzü kapıya dönük olmalı ve başkaları varken, zorunlu değilse, konuşmaya ara verilmelidir.

Altın fiyatları...

“Eyvahlar olsun, altın 3.000 doların altına düşecek” dedikten sadece 6 hafta sonra aynı Citibank bu sefer “Bekleyin hele, altın 3.500 doları aşacak, rekorlar geliyor!” dedi.

Bu 6 haftada 180 derece dönüşü gerektirecek ne oldu derseniz, hiç…

Hepimizin kulağına “Altın 3 vakte kadar zıplayacak, hemen alın!” vb. tarzı küresel kahinlerin yerel versiyonlarının bir türlü tutmayan keskin söylemleri mutlaka çalınmıştır.

Altın piyasası;

• Spekülasyona açıktır,

• “Şarlatan” sayısı azımsanmayacak kadar fazladır,

• Finansal okuryazarlığın düşük olduğu bizim gibi ülkelerde ise bu söylemler prim yapmaktadır.

Altın yatırımcısı fiyat tahmini yapan kişilere-kurumlara karşı nelere dikkat etmeli?

1. Tahminci, kuyumcu veya altın ticareti yapan biri olmamalı (Çıkar çatışması riski),

2. Tahmin, bir analiz yöntemine dayanmalı teknik, temel analiz, piyasa psikolojisi..

3. Fiyat tahmini yapan kişinin-kutumun daha önceki tahminlerindeki tutarlılık yüksek olmalı, incelenmeli

4. İfadelerde cek-cakli ifadeler olmamalı. "FED'in faiz indirimlerine başlamış olması sebebiyle 3 ay içinde altın fiyatlarında %x-%y bandında bir artış göreceğimizi tahmin ediyorum" güzel bir şablondur.

İktisatbank Hazine Grup Müdürü Emre Degirmencioglu beyin günlük bülteni beğenerek takip ettiğim ve tavsiye ettiğim bir bültendir: https://lnkd.in/g6EZ2sCm

Darphane'nin altın üretimi

22 ayar altın basma yetkisinin tek sahibi olan Darphane, geçtiğimiz ay oldukça düşük bir üretim yaptı: 1,3 ton. Bunun temel sebebi piyasadaki durgunluktan Darphane altınlarının da nasibini alması elbette (Piyasadan gelen talebe göre üretim yapılıyor).

Darphane altınları ile ilgili önemli bir durum da işçiliklerinin çok pahalı olması. Altının işçilik fiyatı yine altın cinsinden alınıyor. Bu işçilik nihai bireysel yatırımcı için 24 ayar rafineri altınlarında binde 5 iken darphane altınlarında binde 11-19 arasında değişiyor (her iki grubun da 1 gram hasına karşılık gelen tutar). 

Darphane altınlarındaki (çeyrek, yarım, tam, reşat) işçilik tutarı diğerlerine göre 2-4 kat daha fazla olunca. bireysel yatırımcının hesap yapabileni de bu sebeple darphane altını yerine gram altını tercih ediyor. 

Banka karları

Yılın yarısındaki bankacılık sektörü net karı 422 milyar TL oldu. Mevduat bankaları geçen yılın aynı dönemine göre karını yüzde 32, katılım bankaları yüzde 41, yatırım bankaları ise yüzde 44 artırdı. Karlılıkta yatırım bankaları katılım bankalarını geçerken, mevduat bankalarının karlılıktaki payı gerileme eğiliminde.  

Reel karlılıkta zarar yazmayan bankanın başarılı sayılabileceği dönemlerden geçtik geçiyoruz. Bundan sonra faiz indirim sürecine girdiğimize göre, banka karlılıklarında güzel artışlar görmeyi umuyoruz.

Detaylar BDDK Aylık Bankacılık Sektörü Verileri'nden incelenebilir.

Adabı muaşeretin zararları

"Adabı muaşeretin zararı mı olur?" diyecek olursanız, sadece 1–2 saatinizi ayırıp Hagop Baronyan’a kulak vermenizi tavsiye ederim.

150 sene önce yazılmış, kısa kısa – bazen birbirini andıran – hikâyelerden oluşan bu minik kitapta, görgü kurallarını hiçe sayan düşüncesiz insanlarla muhatap olmak zorunda kalan, ölçülü ve haddini bilen kişilerin yaşadığı durumlar harika bir hicivle anlatılmış.

Altın kredileri

Bankalar, altın işiyle iştigal eden firmaların kullanımına açık olan altın kredisi kullandırımı konusunda  o kadar çekimser ki, cari açıkla yatıp cari açıkla kalktığımız şu dönemde bile, altın kredisi kullandırımı ithalat kredilerinin dahi altında. 

Bir yanda kucağında -zorunlu karşılık sonrası net- 375 ton altınla kalakalan ve bunlarla ne yapacağını bilemeyen bankacılık sektörü, diğer yanda altın kredisi almaya hevesli ama alamayan altın sektörü.

Aşağıdaki tablolara bakıldığında katılım bankaları tarafında altın kredileri miktarının hızla artmakta olduğu görülüyor. Bu artışın önemli kısmının Dünya Katılım Bankası kaynaklı olduğunu düşünüyorum. Banka, sadece bu yılın ilk çeyreğinde 300 kilodan fazla altın kredisi kullandırdı. Sektörü tanıyan kodlarını çözen bankanın bu sektörden çok güzel karlar yapmaması işten bile değil.

Detaylar BDDK Aylık Bültenden incelenebilir.

Altın fonların 7 aylık getirisi

Fiziki altının Temmuz ayındaki getirisi yüzde 2,95 olurken yılın ilk 7 ayındaki toplam getirisi ise yüzde 42,6 oldu. "Altın ihtiva eden fonlar"ın brüt getirileri (vergiler ve yönetim gider kesintileri hariç) aşağıdaki gibi gerçekleşti. Fiziki altın getirisini aşanlar kırmızı renkte. 

Detaylar tefas.gov.tr'den incelenebilir.

Rezervlerin %10'u altın hesaplardan...

Altın hesaplarına TCMB rezervlerine ciddi katkısı var. Bankalardaki altın hesapların neredeyse tamamı vadesiz veya 1 yıldan az vadeli hesaplarda. Bu da bankaya yatırılan 100 gram altının 28 gramının zorunlu karşılık olarak TCMB'ye gitmesi demek.

Bankalarda yaklaşık 55 milyar dolarlık altın olduğuna göre bankaların TCMB'ye verdiği zorunlu karşılık altın miktarını da 15,4 milyar dolar hesaplayabiliriz.

TCMB toplam resmi rezerv varlıklarının 149,9 milyar olduğu göz önüne alındığında bankalardaki altın hesapların Merkez Bankası'nın rezervlerindeki payı %10 olarak ortaya çıkıyor.

Altın hesapların fiziki altına talebi yumuşatıp altın ithalatını frenlenmesi katkısının yanı sıra, güzel teşvikleri hak eden böyle de ciddi bir katkısı bulunmakta...

Dönem 2025/06. Bankalardaki altın miktarı: BDDK Aylık Bülten, Rezervler: TCMB EVDS'den detaylar incelenebilir.

Bankalardaki altınlar...

Bankalardaki altınların toplamı yılın ilk yarısı itibarıyla 520 tona ulaştı.2020-2021 pandemi süreci haricinde bu miktar bir rekor. Getirilen vergiye rağmen, alım satım arasındaki devasa farka rağmen, altına talebin yoğunluğundan bankalardaki altın hesaplar da nasibini alıyor. Bu durumun en pozitif tarafı bankaya yatan altınların yüzde 28'inin TCMB'ye rezerv olarak veriliyor olması, altının rezervleri desteklemesi...

Detaylar için BDDK Aylık Bankacılık Sektörü Verileri incelenebilir...

Altına talep nerelerden

Hemen her sene dünya çapında 4-5 bin ton bandında fiziki altın piyasaya arz ediliyor. Bu altına 4 yerden gelen talebin seyri bize altının geleceği hakkında bir şeyler söylüyor.

Özetle:

Yükselen: Merkez bankalarının taleplerinde kat be kat artış mevcut.

Düşen: Mücevher talebi dalgalı bir şekilde hafif hafif düşerken teknoloji sektöründeki altın kullanımı ise istikrarlı olarak düşüyor.

Sabit: Yatırımlık altına olan talep zamanın şartlarına göre belli bir bantta artıp azalıyor.

Detaylar için Dünya Altın Konseyi verileri incelenebilir.

Altın madenciliği

Dünyada madenlerden altın üretiminde yaklaşık yüzde 1 paya sahibiz. Üretimine ilk kez 2001 yılında başlanan altın madenciliğinde 2025'in ilk yarısında yaklaşık 14 tonluk bir üretim oldu. Üretim iç talebi karşılamaktan oldukça uzak, bu sebeple de altın ithal edilen bir emtia...

Detaylar için TCM EVDS "Altın İstatistikleri" incelenebilir.

Altın ithalatı.

Haziran ayında altın ithalatı 2025'in en düşük seviyesinde gerçekleşti: 9,3 ton. 

2023 Ağustos'ta Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından aylık 12 ton olarak belirlenen altın ithalat kotasının dolmadığı bir ay oldu. 

TCMB altın rezervleri

Dünya çapında rezervlerde dolardan altına doğru bariz bir geçiş var bu durum hız kesmeden devam ediyor. 25 sene önce yüzde 70 olan doların rezervler içindeki payı bugün yüzde 57,8'e gerilemiş durumda (IMF Data Brief 02.04.2025).

Bu görünümle paralel olarak, Merkez Bankası'nın (TCMB) altın rezervleri yıl başına göre yaklaşık 29 ton artarak 791 tona ulaştı. Yıl sonları baz alındığında bu miktarın şimdiye kadarki en yüksek noktaya ulaştığını görüyoruz. (En fazla Şubat 2023: 837 ton).

Toplam resmi rezervlerin yüzde 50,6'sını oluşturan bu altının kaynağının bir kısmı altın hesaplar karşılığı bankalardan alınan zorunlu karşılık altınları.

150 sene önceki semtler...

150 sene önce İstanbul’un semtlerinde (o zamanın köy ve mahallelerinde) dolaşıp notlar tutan Hagop Baronyan’ın harika gözlemleri ve çok keyifli bir anlatımı var (Merhum Selahattin Duman…). Çabucak bitiveren bu kitap, bir süreden beri kitap okumayanlarımız için güzel bir ısınma kitabı olabilir. 

Her semtten birer lokmalık başlangıç tabağı:

Ortaköy: Köyde çilek ve dedikodu üretilir. Kumkapı: Hane başına 2 meyhane vardır. Mahalleli bundan memnun olmayıp şikayette bulunmuştur. Şikayet haklı bulunarak bin meyhane daha açılması kararlaştırılmıştır. Kasımpaşa: Evler birbirleriyle o denli sevgiyle kucaklaşmış ki sokaktan geçenleri ne güneş ne yağmur etkiler. Beşiktaş: Kadınlar burada kocalarını çok etkiler, kocalar hep kadınlarının arkasından yürür. Karagümrük: Öyle sokaklar var ki geçmek için jimnastik öğrenmek gerek. Sokakları İstanbul’un fethinden beri tadilat görmemiş ve görmeye de niyeti yok. Eyüp: Bu mahallede hiç şeytan yoktur, insanların çoğu güvercin gibi saftır. Muhafazakardırlar; yaratılıştan beri bir adım ileri gitmemiştirler. Kadıköy: Bu köye kışın gitmek isteyenler yazlık elbise giymeli, yazın gitmek isteyenler ise dekolte giyinmeliler. Rumelihisarı: Halkın normal konuşmaları bile Tarabya’dan duyulur. Selamsız: Tartışmaya, küfre, kafa kırmaya uygun bir mahalle. Hayatında asla bir dostuna akrabasına “bize buyur beraber yiyelim” demez. Ama hayatında yüzünü bir gün bile görmediği birine “bir ziyafet yap da bizi davet et kardeş, yabancı değiliz” der. Topkapı: Bir çok erkek kadınına, babalar kızlarına, oğlanlar analarına yüktür. Yaşasın erkeklerin onuru! Gedikpaşa: Her konuya kayıtsızlığıyla ünlüdür. Beyoğlu: Sınırları doğuda kumarbazlık, batıda gösteriş, güneyde müsriflik ve kuzeyde sahtekarlıktır. Balat: Çok misafirperverdirler, bundan dolayı doğmuştur şu deyim “Bağdat’a giden dönmüş de Balat’a giden dönmemiş”. İcadiye: Büyük fes kıymetlidir, bazen içine 4 okka üzüm konacak büyük fesler takarlar. Samatya: Münakaşasız yaşamak onlar için mümkün değil. En iyi yiyecekler buraya gider, mideye çok önem verilir. Kuzguncuk: Biri siyaha beyaz dese “hayır bu siyahtır” demez kimse. Kafalar sabittir, 2 senede bir fes değişir sadece. Dış Kumkapı: Cesurdurlar, yüzüne söyleyemeyeceklerini arkandan söylemezler. Seçkin küfürler ihraç ederler. Hasköy: Samimi arkadaşının bıçaklandığını gören yolunu değiştirir görmezden gelip. “Yüreğim yufkadır, dostumun acı çektiğini göremem” der. Karışıktır ahlaki değerleri. İstikrarları yalnızca kavga çıkarmaktadır. Kınalıada: Hiç köpek yoktur, sokaklarda kediler evlerde fareler dolaşır. Yerli kadınları köylü hayatı yaşar. Ne gösteriş bilirler ne dedikodu ne de ada dışında gezmeyi. Boyacıköy: Zamanında bu köyde insanlar öyle uyurdu ki, doktorlar uykusuzluk çekenleri buraya gönderirdi. Galata: Sınırları güneyde yankesicilier, batıda sarhoşlar, kuzeyde katiller, doğuda şarkıcı kızlardır. Paranın ve çılgınlığın sınırı yok. Kuruçeşme: Köyün adının nedeni hiç akmayan çeşmelerdir. Köylü çeşme yapar ama su getirmeyi düşünmez. Buranın kadınları gezmeyi sevmez, çünkü gezecek yer yoktur. Büyükdere: Çoğunlukla hava değişimine gidilen bir köydür, koca değiştirmeye gidenler de eksik değildir. Dünyaya yalnız eğlenmek için gelenlere uygundur, her çeşit eğlence vardır. Yenikapı: Yenikapılı birine yataktan kalkması için birinin yardım etmesi gerekir aksi halde haftalarca yatar. Mahalle halkı ikiye ayrılır: zanaatkarlar ve rahat yaşayanlar. Zanaatkarlar kahvede oyun oynayarak zaman öldürür. Kartal: Kadınlar erkekler çalışmaya bağlara giderler. Bunlar diğer mahallelerdeki kusurlardan muaftır, bağda çalıştıklarından zamanları yok… Kandilli: Kadınlar yazma işleyip kocalarının borçlarını öderler. Havası ve suyu o kadar sağlıklıdır ki birisi burada 1 hafta kalsa ertesi hafta sandalyesini değiştirip daha genişine geçmek zorunda kalır. Narlıkapı: Mahalle sahilde olduğundan iyi yüzme bilirler: rakı içinde. Beykoz: Kayıkçı balıkçı boldur. Havasından övgüyle söz edilir. Bakırköy: Su yoktur. Çocuklarının suya düşüp boğulmasından korkan ebeveynler rahatlıkla burya gidebilir. İçmeye bile su yoktur. Feriköy: Kıymetli bira yapılır bu köyde. Pazar günleri her mahalleden büyük kalabalık gelir, biraz hava daha çok bira almaya. Yeniköy: Kadınlar Büyükdere’li kadınlarla yarışmak için her fedakarlığı yapar. Erkeklerin de kesesi açıktır kadınlarının isteklerini karşılamak için. Kadınlar günde 4 kez elbise değiştirir. Bu köyde moda her ay 3 saatte bir değişir.

İnternetten altın almak

İnternetten altın satışı aylık 2 milyar TL'yi aşan ciro ile hızla büyüyen ve devasa bir sektör haline geldi.

 *Çok güvendiğiniz bir kuyumcunuz var ise ve nakit vererek altın alacaksanız elbette oradan alışveriş ilk sırada tercih edilebilir. 

*Eğer kredi kartıyla bu güvendiğiniz kuyumcudan alacaksanız, yüzde 8-10 komisyonla satış yapacaklardır; bu halde internetten güvenilir firmaların ve rafinerilerin sitesinden almanızı rahatlıkla tavsiye edebilirim.

*Güvendiğiniz bir kuyumcu yok ise, ödemeniz havale ile veya kart ile olabilir, güvenilir firmaların ve rafinerilerin sitelerinden almanızı kesinlikle tavsiye ederim.

Altını kuyumcudan alıp yanınızda eve-işyerine taşıma riski olmaması, ürünün faturalı olması, sahte ürün, orijinal olmayan ürün gibi risklerin olmayışı çok büyük avantajlar.

Güncellenen BİST'e akredite rafineriler listesi (Türk altın rafinerileri 3.sayfada): https://www.borsaistanbul.com/files/borsada-bar-kulce-ve-granulleri-islem-gorebilecek-rafineriler-listesi.pdf

Birgün altın da fabrikalarda üretilebilir olacak mı...

 

Bilim insanları bir gün laboratuvarda altın üretmeyi başardığında dünya nasıl şekillenecek acaba… 

Altın için zaman var muhtemelen ama pırlantada baş döndürücü bir üretim başlamış durumda.

Pırlantanın hammaddesi elmas (İngilizcede pırlanta ve elmas her ikisi de “diamond”) doğada milyarlarca yılda oluşurken laboratuvarda 1 haftada yapılıyor. Lab.’da yapılan pırlantalara sahte denemiyor, çünkü bütün özellikleri bire bir aynı!

Çin’in Henan bölgesindeki 1 fabrikada, her biri büyük bir fil büyüklüğünde 600 makine ile üretim yapılıyor ve 3 karatlık bir pırlanta (elmas) 1 haftada üretiliyor. Üretim şu an ayda 100 bin karat. Lab. yapımı pırlantaların yüzde 70’inden fazlası Çin’deki bu fabrikadan geliyor.

3 karatlık lab. üretimi pırlanta, madenden elde edilen pırlantanın yüzde 7’si değerinde satılıyor (2020’de yarısı fiyatına satılıyordu). Doğal pırlanta ticareti yapan meşhur De Beers’ pırlanta şirketinin 2024 geliri 2022’nin yarısı kadar oldu; şirket satılığa çıkarılmış durumda.

Pırlanta üretiminin fabrikalarda yapılmaya başlamasından sonra altının da fabrikalarda üretildiğini görmeye ömrümüz yetecek mi acaba…

(Bilgiler 22.07.2025 Financial Times US Edition 13. sayfadaki “Diamond in the rough” yazısından. Foto: 2024’te bir Afrika ülkesinde bulunan 2492 karatlık dünyanın ikinci en büyük taşı)

Darphane altın üretimi: Haziran 2025

Piyasadaki talebe istinaden üretim yapan Darphane Haziran ayında 1,5 ton altın bastı (çeyrek, yarım, tam, ata..). Bu miktar son 3 yılın düşük miktarı oldu. Altına yatırımın hız kestiği bu zamanlarda sonuç da şaşırtıcı olmadı. 

Darphane ürünlerindeki işçilik altın türüne göre 50-85 TL iken gram altınlarda bu tutar 13-22 TL (1 gram hastaki işçilik). Dolayısıyla Darphane ürünleri yerine daha düşük maliyetlerle yatırım imkanı sunan gramaltınlara yönelim de yıldan yıla artacaktır. 

Altın fonların 6 aylık getirisi

Fiziki altının Haziran ayındaki getirisi yüzde 1,4 olurken yılın ilk 6 ayındaki toplam getirisi ise yüzde 41,9 oldu. "Altın ihtiva eden fonlar"ın brüt getirileri (vergiler ve yönetim gider kesintileri hariç) aşağıdaki gibi gerçekleşti. Fiziki altın getirisini aşanlar kırmızı renkte. 

Açıkça söylemekte fayda var: bu fonlar klasik "altın yatırımcısı" için değil. Hisse senedi, katılım hesabı, repo gibi enstrümanların yanı sıra yatırım sepetinde bir miktar da altın bulundurmak isteyen fon yatırımcılarının tercih ettiği bir enstrüman.

Bankalardaki altınlar...

Bankalardaki altınlar, Mayıs ayında, bir önceki aya göre yaklaşık 4 ton artarak 517 tona ulaştı. Altına yatırım o kadar artış eğiliminde ki, bu furyadan binde 2'lik vergisi olmasına rağmen bankalardaki altın hesaplar da payını almakta.

Altına yatırım için banka altın hesaplarını ilk sırada tavsiye etmiyorum açıkçası. Alım satım arasındaki farkın fazlalığı ve binde 2'lik verginin yarın yüzde 2 olmayacağının garantisinin olmaması gibi sebeplerle, altına yatırım yapacaklara basitçe fiziki altın almalarını öneriyorum.

Altın neden yastıkaltında?

Türkiye Today’ın sitesinde, önemli değerdeki altının Türkiye’de neden yastıkaltında tutulduğunu sorgulayan bir yazı yayımlandı. https://www.turkiyetoday.com/business/explained-why-turkiye-keeps-311b-worth-of-gold-under-pillow-3203406  Konu hakkında kalem oynatan biri olarak özet görüşlerimi önem derecesine göre 3 madde halinde belirtmek isterim.

1. Finansal okur yazarlığımız düşük. Altına kaydi olarak sahip olma fikrini benimsemekte zorlanıyoruz. Bu durumun Z kuşağı ile birlikte değişeceğini tahmin ediyorum. 50 yaş üstünden yukarıya doğru uzaklaştıkça teknoloji kullanımı zayıflıyor, klasik usullerde yatırıma yönelim artıyor. Z kuşağı ve sonrası para kazanıp birikim yapmaya başlar hali geldikçe uygun ortam sağlandığı takdirde yatırımlarında yastıkaltından uzaklaşabilirler.

2. Finansal sisteme güvenimiz zayıf. Yakın tarihimizde finansal kurumlarla ilgili acı tecrübeler hafızalardan silinmedi (İmarbank, İhlas Finans..). Ekonomimiz çalkantılı, kurallar yatırımcı ve finansal kuruluşlar bazında çok sık değişiyor. Vergi yok iken bankaya yatırdığımız varlığımızı çekmek istediğimizde vergi ile karşılaşabiliyoruz. Bugün binde 2 olan altın vergisinin yarın yüzde 2 olmayacağının hiçbir garantisi yok… 

3. Kaydi sistem dezavantajlı. Altın, sistemdeki oyuncular tarafından yatırımcı açısından cazip bir şekilde yönetilmiyor. Altın –çoğu kurumdan- fiziki alınamıyor, Altın Transfer Sistemi diye bir sistem neredeyse teoride kaldı, başka bir kuruma transfer edilemiyor, altını alırken de satarken de fiziki piyasaya göre dezavantajlı fiyatlar var, piyasada 1 gramdaki alım satım farkı 10-15 TL iken bankalarda 100-150 TL! Altın fonlarda vergiler, yönetim kesintileri kardan kesiliyor…

Yastıkaltının en önemli sebeplerinin bu 3 madde kaynaklı olduğunu düşünüyorum. Bu maddelerdeki iyileşme kültürel ve diğer yan sebepleri de hafifletecektir.

Adı var kendi yok: Altın Transfer Sistemi

Bankalardaki 500 tonu aşan altın miktarı, bankacılık sektöründeki toplam mevduatın yaklaşık yüzde 9'una karşılık geliyor. Altın bankacılığını geliştirmek amacıyla Takasbank aracılığı ile bankalar arasında tıpkı para transferi yapar gibi altın transferi yapabilmek için kurulan Altın Transfer Sistemi ise beklenen hareketliliği yakalamaktan uzak görünüyor. 

64 bankadan 22'sinin üye olduğu Altın Transfer Sistemi'ndeki bazı üye bankalar müşterilerine yekten "diğer bankalara transfer yok" derken, bazı bankalar ise başka bankaya altın transfer taleplerini sadece şubelerde ve şahsen başvuru ile kabul ediyor. 

Hesap sahiplerine vergi, bankalara yüksek (%28) zorunlu karşılık oranları derken bankaların kendi müşterilerine getirdiği yazılı olmayan transfer kısıtı da altın hesap sahiplerini üzen bir diğer konu...(Üzülen hesap sahibi altın hesabını kapatıp soluğu Kapalıçarşı'da alıyor)

ATS hakkında detaylı bilgi Takasbank.com.tr adresinden alınabilir.

İnternetten altın satışları, altın alırken dikkat edilmesi gerekenler...

Mayıs ayında internetten altın satışlarında ciro -Mayıs ayı cirosu- 2 milyar 695 milyon TL oldu. 127 bin adet işlemde oluşan bu ciro ile sepet ortalaması 21 bin TL oldu.

Her şeyde olduğu gibi altında da internetten satın alma hızlı bir şekilde artıyor. 

Sadece internetten değil, kuyumculardan da altın alanların genel olarak fiyatın yanı sıra dikkat etmesi gereken bazı önemli konular: 

Takı hariç, 22 ayar altın basma yetkisi sadece Darphane'dedir. Firmalar 22 ayar altın basamaz,

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından faaliyet izni verilmiş veya izin başvurusu değerlendirme aşamasında olan firmaların ürünleri tercih edilmelidir, https://hhdeniz.blogspot.com/2025/05/4rafineri-samsun-altn-rafinerisi.html

Bu firmalar arasından müşteri ilişkilerinde başarılı bir firma tercihi önemlidir,

Ürünlerin faturalı olmasına dikkat edilmelidir,

Bu firmaların yasada izin verilen vasıflardaki ürünleri alınmalıdır. Külçe altında 1 gram ve üstü olmalı, şekli yuvarlak-oval olmamalı, ayarı sadece 24 ayar olmalı..

Özellikle internetten satış yapacak firmaların en dikkat etmesi gereken iki konu muhasebe ve uyum (MASAK). Aksi halde santimle kazanıp kiloyla cezaya maruz kalmamak işten bile değil...

Tablonun detaylarına Bankalararası Kart Merkezi'nden ulaşılabilir.

Altın ithalatında 5 ay...

Pandemi sonrası deyim yerindeyse altın ithalatı adeta patladı. 2022'deki cari açığın %39'u altın ithalatından kaynaklanınca 2023 Ağustos'ta altın ithalatına kota getirildi. Kota, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, uzun dönemli aylık ortalama ithalat miktarı olan 8 tonun 1,5 katı olacak şekilde aylık 12 ton olarak belirlendi. 

Bu kotanın 4,5 tonu kuyumculara tahsis edildi. Kuyumcular, her ay Ziraat Bankası ve Vakıf Katılım'a başvurarak istedikleri altın miktarını iletiyorlar, başvuru sayısına ve talep edilen miktara göre dağıtılan oranlarda ithal edilen altınlardan paylarına düşeni bankalardan teslim alıyorlar. 

Kotanın 4 tonu, 2022-2023 yıllarında altın ithal eden kıymetli maden aracı kuruluşlarına tahsis edildi. Bu dönemde kim ne kadar ithalat yaptı ise o oranda kota aldı. Bu dönemde ithalat yapmayanlara ise 500 kilo kota ayrıldı. (İthalat yapanlara ödül gibi oldu bu madde).

Kotadan geri kalan 3 tonu ise mücevher ihracatçıları aldı...

Altına talebin yüksek olduğu dönemde bu kotalar sebebiyle arz kısıtlı kalınca altının Türkiye'deki fiyatı uluslararası fiyatlara göre kiloda 6 bin dolara kadar daha pahalıya satıldı. Bu durum da basına yansıdığı kadarıyla havaalanlarındaki VIP kapıları dahil Türkiye'ye muazzam bir kaçak altın girişine sahne oldu...

Kotaların en azından bu sene de devam etmesi bekleniyor...

 

 

 

İllerin altınları...

Türkiye'deki bankalarda kişi başı 5,5 gram altın var. Altın hesaplarda getirilen yüksek zorunlu karşılık oranlarıyla bankalar için, getirilen vergilerle de altın yatırımcısı için adeta cazip olmaktan çıkarılmaya çalışılan altın hesaplar her şeye rağmen artmaya devam ediyor.  

Bankalarda en az altını olan illerimiz doğu ve güneydoğu. Bu bölgemiz sahip olduğu bol miktardaki altını bankada değil kendi uhdesinde fiziki olarak tutmayı seven illerimizden oluşuyor. 

Altın mudilerinin yaşlarına dair veri yok. Teknolojiye yatkın kuşak para kazanıp birikime başladıkça altın hesaplara-altın bankacılığına ilgi daha da artacaktır.

-Tabloda tolere edilebilir olduğunu düşündüğüm bir zaman uyumsuzluğu mevcut: altın miktarı 2025 Mart verisi iken nüfus verisi 2024 sonuna ait.

Nüfus: TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt İstatistikleri

Altın: BDDK FinTürk 

Bankalardaki altınlar

Bankacılık sektöründeki altınların yaklaşık yarısı 4 bankada: Ziraat, İş, Vakıf ve Kuveyt Türk. Bankalardaki altın miktarı 2024 ilk çeyrekten 2025 ilk çeyreğe 1 yıllık dönemde yaklaşık yüzde 9 arttı. 

Her bankanın kendi aktif pasif politikası kapsamında değerlendirip konumlandırdığı altın hesaplar Merkez Bankası için oldukça önem arz ediyor çünkü bankalardaki altınların hemen hemen tamamının yaklaşık yüzde 28'i zorunlu karşılık kapsamında TCMB'ye veriliyor. Bu da altın hesap sahiplerinden TCMB için kritik öneme sahip uluslararası rezervlere direkt 150 tonluk (16 milyar dolar!) bir katkı anlamına geliyor.  

Büyük görünüm için grafik üzerine tıklayabilirsiniz

Altın rezervleri

Altın, Euro'yu geride bırakarak Amerikan Doları'ndan sonra dünyanın en fazla tercih edilen rezerv varlığı oldu. Dünya Altın Konseyi'nin anketine göre önümüzdeki 5 yıl boyunca da altın alımları iştahlı bir şekilde devam edecek. Ayrıca, artık ülkeler altınlarını ABD ve İngiltere yerine kendi ülkelerinde saklamaya daha çok meyilliler. Hindistan geçen yıl 100 ton altınını İngiltere'den kendi ülkesine çekti. Türkiye'nin 2016'da ABD ve İngiltere'deki altın miktarı 308 ton iken (rezervin %82'si) 2024'te bu miktar 174 tona (rezervin %23'ü) geriledi. ABD Başkanı'nın Şubat ayında "Fort Knox'taki ABD'nin rezerv altınları kaybolmuş olabilir" açıklamasını yaptığı bir ortamda, ülkelerin bu tercihi pek de yadırganmasa gerek...

(Bilgilerin bir kısmı Financial Times US Edition'ın 18.06.2025 tarihli sayısının  10. sayfasındaki Leslie Hook'un "Central banks expect to bolster gold reserves and reduce dollar holdings" yazısından özettir).

Darphane Mayıs'ta 3,8 ton altın üretti

Mayıs ayında Darphane'ye verilen altın üretim siparişleri 2025'in en düşüğünde kaldı: 3,8 ton. Düşüşün temel sebebi fiziki altına talebin çok yüksek olmaması elbette; Darphane piyasadaki talebe göre üretim yapan bir kuruluş. 

Daha geniş bir açıyla bakılırsa, Darphane üretimi altınlardaki işçilik ücreti (yeni basımlar) gram altınlara göre 3-4 kat daha fazla. Bu hesabı yapabilen yatırımcı sayısı arttıkça yatırımlık fiziki altına talep de Darphane altınlarından gram altınlarına doğru geçiş yapıyor.

Türkiye'ye altın hangi ülkelerden geliyor

Türkiye'ye gelen altının çok büyük bir kısmı İsviçre, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bolivya'dan geliyor (%93). Bir süredir cari açıkla mücadele amaçlı sıkı kotalarla ithalatı baskılanan altında menşei ülke tespit oldukça zor. Altın rafinasyonunun kalbi İsviçre ithalatın yarısını karşılıyor. Dünyanın her yerinden Ortadoğu'nun altın ticaret merkezi olan Dubai'de havuz olan altınlardan yapılan ithalat ise toplam altın ithalatının 3'te 1'ini karşılıyor. Bolivya, Peru, Meksika da diğer gözde ithalat ülkeleri.

Detaylar TCMB- EVDS'den incelenebilir: parasal olmayan altın ithalatı / coğrafi dağılım

"Yabancı"ların altın hesapları.

Bankalardaki 513 ton altının 16 tonu (%3,1) yurt dışı yerleşiklere ait. Bunların ne kadarı yurt dışında yaşayan bu toprakların insanı, ne kadarı "diğerleri" bilmiyoruz. Şahit olduğumuz durum şu, özellikle gelişmiş ülkelerde yaşayanların finansal kurumlarımıza mesafeli duruşlarına rağmen bankacılıktaki güzel ürünler yurt dışından da müşteri çekiyor.

Altın fonların 5 aylık getirisi

Fiziki altının Mayıs ayındaki getirisi yüzde 1,7 olurken yılın ilk 5 ayındaki toplam getirisi ise yüzde 37,3 oldu. "Altın ihtiva eden fonlar"ın brüt getirileri (vergiler ve yönetim gider kesintileri hariç) aşağıdaki gibi gerçekleşti. Fiziki altın getirisini aşanlar kırmızı renkte. 

Hem aylık bazda hem 5 aylık toplamda fiziki altın getirisini aşabilen sadece 2 fon oldu: HSBC ve ROTA. 

Katılım bankalarındaki altınlar...

Türk Bankacılık Sektörü'nde aktif payı yüzde 8,4 olan katılım bankalarının altın hesaplardaki payı ise bunun yaklaşık 2 katı büyüklüğünde: yüzde 17 (2025/04) .

Bu durumla ilgili yorumlar yapılırken genellikle altının katılım bankacılığına uygun bir ürün olduğu vb. gibi bazı haklı sebepler öne çıkarılır ama verinin detayına bakıldığında ise durum şudur: Sadece Kuveyt Türk'ün denklemden çıkarılmasıyla aslında katılım bankalarının altın hesaplardaki payları, sektördeki aktif paylarına denk gelmektedir. 

Velhasıl, katılım bankalarındaki altınların çoğu aslında tek katılım bankasında yoğunlaştığı için, "katılım bankalarının altın hesaplardaki yüksek payı"nı genelleştirerek yorumlamak doğru sonuçlar vermeyebilir.

Altın hesaplar tona ulaştı

Bankalardaki altınlar bir önceki aya göre 10 ton artarak 513 tona yaklaştı. Nisan ayının bu verisi bilhassa önemli idi çünkü Mart ayının ortasında bankalardaki altın hesaplara getirilen binde 2'lik verginin yansımasını bu aydan itibaren ölçmeye başlayabileceğiz. İlk veri, getirilen verginin büyük bir bozulmaya yol açmadığı şeklinde yorumlanabilir (Altın hesaplara vergi artışı yolunda gidilebilecek bir alan mevcut!).

Altın ithalatı

Türkiye'nin Nisan ayındaki altın ithalatı 15,2 ton olarak gerçekleşti. Son zamanların en yüksek miktarı. Kısa bir bilgi tazelemesi:

2023'ün ilk çeyreğinde aylık ithalat 50 tona yaklaşınca dikkatler altın ithalatına  çevrilmiş ve altın ithalatına Ağustos 2023'te kota getirilmişti. Kota miktarı altın ithalatının uzun vadeli ortalama aylık miktarı olan 8 tonun 1,5 katı olacak şekilde 12 ton olarak belirlendi. Kota miktarı; kuyum işletmeleri, 2022 ve 2023 yıllarında altın ithalatı yapmış kıymetli madenler aracı kuruluşları ve mücevher ihracatçıları olarak belirlendi. 2022 ve 2023'te ithalat yapmayan aracı kuruluşlara kota verilmemesi, ithalat yapanların ödüllendirilmesi, ithalat yapmayanların cezalandırılması gibi tuhaf bir durum oluşturdu maalesef. Bu anlaşılınca, ithalatı olmayan firmalara kotanın yüzde 4'ü gibi minik bir pay ayrıldı son olarak.

Kotalar, ithalatı kısıtlarken yurt içinde altına talebin yüksek olması sebebiyle Türkiye'deki altın fiyatının yurt dışına göre daha pahalı olmasına ve yurda kaçak yollarla altın getirilmesine yol açmış durumda. 

Çeyrek altın mı, gram altın mı?

"Çeyrek altın mı gram altın mı tercih edilmelidir?" sorusunun her zaman için tek 1 cevabının olmadığını hatırlatmak için harika bir zaman. Bu sorunun cevabı genelde "gram altınlar tercih edilmeli"dir. Ancak, son günlerde olduğu gibi, darphane ürünlerine talebin düşük olduğu zamanlarda "eski" darphane altınları gram altınlardan daha avantajlı olabilmektedir. 

(Altında "işçilik" ücreti kârı da ihtiva eden bir kalemdir, dolayısıyla altının nereden kaça alındığı elbette çok önemlidir. Bu karşılaştırmayı Kapalıçarşı'daki büyük firmaların -mahallelerdeki cadde kuyumcularına nazaran daha uygun olan- satış fiyatlarıyla yaptım). 

İSO 500'deki altın rafinerileri

İstanbul Sanayi Odası, her yıl yaptığı "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" çalışmasının 2024 verilerini açıkladı. Buna göre Altın rafinerilerinden 4 tanesi bu listede yer aldı.

Detaylar için https://www.iso500.org.tr/500-buyuk-sanayi-kurulusu?yil=2024