Kasım ayında çeyrek altın, Ata Lira vb. gibi Darphane ürünlerine talep 6 bin 784 kg oldu. Darphane, sadece kuyumculardan (halktan) gelen talebe göre üretim yaptığı için fiziki altına talep konusunda yakından takip ettiğimiz veriler arasında bu üretim miktarı. Devlet kurumu olan Darphane vasıtasıyla basılan bu altınların direkt yastıkaltına gitmesi ise işin ironik tarafı...
Merkez Bankası'nın altın rezervleri dönem sonları baz alındığında en yüksek seviyede; 805 ton.
Çok kritik bir soru:
Altın fiyatının olağanüstü artmış olması sebebiyle altının merkez bankalarının toplam rezervleri içindeki payı da epey yükseldi (TCMB 28.11.2025: %58,7). TCMB madenlerden aylık 2,5 ton altın alımını durdurdu. Acaba merkez bankaları, altının toplam rezervler içindeki oranının epey yükselmesi sebebiyle altın alımlarında frene basarlar mı?
Bir firma düşünün, sadece 10 yıl önce (2014) kurulmuş... Bu firma 5 sene önce (2020) diyor ki "Benden kaydi altın satın alabilirsiniz. Altınlarınız fiziki olarak bizde olacak merak etmeyin; güvenle saklanacak (Saklama ücreti almayacağım sizden!). Fiziki olarak isterseniz altınınızı, belirli gramajlarda ve sadece İsviçre'de teslim edebilirim..." diyor. Sonra ne mi oluyor...
Merkezini bu sene Güney Amerika ülkesi olan El Salvador'a taşıyan 'Tether'dan bahsediyorum. Firmanın altın stokunun 116 tona ulaştığı açıklandı. Bu miktar pek çok ülkenin altın rezervinden fazla.
Finanstaki dijital devrim başdöndürücü bir hızla ilerlemeye devam ediyor. O kadar ki, en muhafazakar yatırım aracı olan altın dahi oyunda. Risk karşısında "güvenli liman" addedilen altına artık bu tür limanlarda dahi yatırım yapılıyor olması çok ironik, değil mi? (Şeffaf, bağımsız denetim raporları yayımlanan, fiziki altınları sahibi/iştiraki olmayan başka bir saklama kuruluşunda muhafaza eden Tether Gold'un yerli ve milli başarılı versiyonu için heyecanlanmamak elde mi ...)
Konu ilgili daha çok bilgi için Reuters/Mike Dolan: https://www.reuters.com/markets/europe/has-gold-been-tethered-2025-11-25/
Tether Gold hakkında daha fazla bilgi: için: https://gold.tether.to/Relevant%20Information%20Document%20-%20TG%20Commodities,%20S.A.%20de%20C.V.%20(ENG).pdf
Bankalardaki altın miktarı Eylül'den sonra Ekim'de de 28 tonluk bir artış gösterdi. Son iki ayın artış toplamı 60 tona yaklaştı, çok sık görmediğimz bir artış miktarı bu. Bankaların altın hesaplarının olmadığı bir senaryoda bu 60 tonluk altın talebinin, belki önemli bir kısmının, fiziki altına yöneleceğini varsaymak yanlış bir yaklaşım olmayabilir.
Bankalardaki altın miktarının artmasının bankaları mutlu ettiği söylenemez. Bunun başlıca 2 sebebi:
1. Otorite, bankalardaki altını "Yabancı Para" (YP) kategorisinde değerlendiriyor. Her döviz alımı nasıl TL'den çıkıp Dolara/Euro'ya bir geçiş ise ve bu durum da otorite tarafından istenmeyen bir durum ise, kaydi altın alımı da aynı şekilde görülüyor. Kayıtdışı yerine bankalardan altın almayı tercih edenleri uzaklaştırmak için yüzdesel/bindesel vergi düzenlemeri sürekli gündemde (şimdilik vergi binde 2).
2. Bankalar altını değerlendiremiyor. Eskiden "Zorunlu Karşılık" olarak TL yerine çeşitli katsayılarla altın mevduatı verilebiliyordu Merkez Bankası'na. Bu imkan kalmadı bir süredir. TL ve YP mevduatlar krediye dönerken, bankalar altını kredi olarak verecek firma bulamıyor (Sebepleri uzun bir yazı konusu ama özetin özeti: altın sektörü kayıt dışı çalışan bir sektör. Bankacılık sektörü de altın sektöründeki firmaları tanımıyor, tanıma çabası içinde değil, tanıma kabiliyeti çok çok zayıf, 1-2 banka hariç).
Velhasıl, durum bundan ibaret olmasına rağmen 600 tona yakın bir büyüklüğe doğru dolu dizgin gidiyor bankalardaki altın hesaplar...
Kapalıçarşı'dan 24 ayar fiziki gramaltın alanlar Kasım ayında %3.6, yılın ilk 11 ayında ise %91.5 kazandı.
"Altın ihtiva eden fonlar"ın brüt getirileri (vergiler ve yönetim gider kesintileri hariç!) aşağıdaki gibi gerçekleşti.
Yılın ilk 11 ayında fiziki altın getirisini aşanlar kırmızı renkte.
Detaylar tefas.gov.tr'den incelenebilir.
2025 Eylül itibarıyla Türkiye en çok altın rezervi olan 10. üke konumunda. TCMB uluslararası rezervlerdeki miktar olarak gördüğümüz aynı döneme ait 799 ton altın brüt rezerv olup, Hazine ve bankaların altınları çıkarılınca kalan net miktar üzerinden sıralama yapıyor Dünya Altın Konseyi.
"Merkez bankalarının yoğun altın alımları"ndan bahsederken kastettiğimizin aslında gelişmekte olan ülkelerin merkez bankaları olduğu tabloda daha net görülüyor. Bu alımlar 2026'da da altın fiyatının artmasını sağlayacak temel unsur olmaya devam edecek.
Ekim ayındaki işlenmemiş altın ithalatı, 13.4 ton olarak gerçekleşti. Bu miktar, Ocak 2024'te fiilen uygulanmaya başlanan işlenmemiş altın ithalatı kısıtı başladığından beri, Nisan 2025 hariç, en yüksek miktar olarak dikkat çekti (İşlenmemiş altın: mücevher olmayan, külçe şeklindeki 1 kiloluk veya 12,5 kiloluk large bar tabir edilen 24 ayar altınlardır).
Son dönemde altın satışlarında 2 çarpıcı durum gözlemliyoruz:
1. Altın yatırımcıları artık takılardan ziyade gram altınlara ve Darphane altınlarına yöneldiler. Mücevhercilerin işleri çok hareketli değilken, gram altın üretimine ise kelimenin tam anlamıyla yetişilemiyor,
2. Altın satışlarında internet kanalından satışlar aydan aya çok hızlı bir şekilde artıyor. (İnternetten ve havale/EFT ile hariç sadece kartla satışlar, her ay ortalama: 114 bin adet işlem, 23 bin TL sepet büyüklüğü, 2,6 milyar TL ciro).
Neden böyle düşünüyorum?
Altının fiyatının şu anki rekor seviyelere gelmesine sebep olan etkenlerin pek çoğunun 2026'da da son hız devam edeceğini, dolayısıyla altın fiyatlarının sert yükselişler yapmaya 2026'da da devam edeceğini tahmin ediyorum. Merkez bankalarının altın alımlarının devam edeceği, FED'in faiz indirimleri yapacağı, tarifeler kaynaklı ticari gerginliklerde git-geller çalkantılar yaşanacağı, Türkiye özelinde ise altın ithalatı kısıtının devam edeceği gibi bazı önemli konulardaki gerçekleşme ihtimali tahminlerine göre altında daha da yüksek seviyeler beklemeliyiz.
Katılım bankalarının altın hesaplardaki sektör payı, aktif paylarının yaklaşık 2 katı: yüzde 16,4. Resmin detayına inmeden sadece bu veriye bakılarak yapılan yorumların gerçekliği oldukça tartışmalı çünkü altın hesaplarda katılım bankaları arasında olağanüstü bir yoğunlaşma mevcut. Kuveyt Türk hariç tutulduğunda katılım bankalarının sektör payları yüzde 7.9, Kuveyt Türk'ün altın miktarı diğerlerinin ortalaması kadar alındığında ise pazar payları tam olarak aktif paylarına eşit olmakta: yüzde 8.9
Analizlerin "Katılım bankalarında çok altın var" minvalinde değil de "Kuveyt Türk'te çok altın var" minvalinde yapılması gerekiyor: zira katılım bankalarındaki altınların yüzde 52'si bu bankada...
Katılım bankaları arasındaki 2024-2025 3. çeyrekler itibarıyla pazar paylarındaki değişimlerde dikkat çekici başlıklar:
* Dünya Katılım'ın altın miktarı 50 kilodan 3,5 tona çıktı,
* Vakıf Katılım'ın (-%4.1) ve Türkiye Finans'ın (-%0.7) kaybettiği pazar payları sırasıyla Dünya (%2.4), Emlak (%1.5), Kuveyt Türk (%0.5), Albaraka (%0.3) ve Ziraat Katılım (%0.2) tarafından alındı.
Altın Bankacılığında 3.çeyrek...
* Bankalardaki altınların yarıdan fazlası Ziraat, İş, VakıfBank ve Kuveyt Türk’te,
* İlk 10 bankanın payı %88, ilk 20 bankanın payı %99,
* İlk 20’deki 6 bankada altınlar azalma gösterdi. En çok azalanlar sırasıyla Vakıf Katılım, QNB, Odea, Türkiye Finans, ING, TEB.
Altın bankacılığının önündeki temel engeller:
* Çoğu banka fiziki teslim sağlamıyor,
* Altın Transfer Sistemi var ama fiilen işlemiyor,
* Altın vadesiz hesaplara vergi getirildi,
* Alım–satım makası serbest piyasaya göre çok yüksek.
Fiziki altın talebinin bir kısmını kaydi olarak karşılayan, yatırımların yastıkaltı yerine sistemde kalmasını sağlayan altın bankacılığı ilgiyi ve desteği hak ediyor...
Altın Bankacılığı tarihinde önemli bir an: Kasım 1994, Vakıfbank, altına faiz vermeye başlıyor: 1.000 grama yıllık 6 gram. Şimdilerde bankaların bin gram altına verdikleri yıllık getiri genellikle 1 gram civarında (Baktıklarım arasında Bin gram altına yıllık en düşük 0,31 gram, en yüksek 17,5 gram).
Eylül ayında işlenmemiş altın (1 kiloluk veya 12,5 kiloluk large bar şeklindeki altınlar) ithalatı 9,4 ton olarak gerçekleşti. İthalat aylık 12 ton kotanın altında seyrediyor. Altın ithalat kotası sadece işlenmemiş altında, getirilen alın işlenmiş kategorisinde ise kotaya tabi olmuyor.
TCMB'nin madenlerden çıkan altınları satın alma hakkını kullanmayacağını duyurmasıyla yurtiçi piyasaya aylık 2-3 ton altın verilecek.
1 gramlık gramaltın işçiliğine %20-%40 zam geldi. Yatırımlık fiziki altın üretimi, talebi karşılamakta zorlanıyor. Gramaltın bulmakta zorlanan yatırımcı alternatif olarak işçiliği en düşük altınlardan biri olan bileziklere yönelirken (üretimi en uğraştırıcı ürün olan) 1 gr gramaltının işçiliği de %20-%40 arası değişen oranlarda zamlandı. Buna rağmen, gramaltın serisindeki altınlar en düşük işçiliklere sahip ürünler olarak ön plana çıkıyor. En çok rağbet gören Darphane altını olan eski çeyrek altınlardaki "işçilik tutarı" ise en az işçilikli (en ucuz) bilezik türü olan ajda'yı geçti.
(işçilik tutarı: ürünün satış bedelinden ürünün içindeki altının değerini düştükten sonraki fark)
Görsel: Nil Bilezik
Altının denetimi 2 sebeple çok zor:
1. Taşınması kolay: altın aynı hacimdeki demirden 2,5 kat daha ağır. Cep telefonu boyutundaki (1 cm kalınlık, 10 cm boy, 5 cm en) kütlesi 1 kg/135 bin USD.
2. İzlenmesi güç: banknot gibi güvenilir 1 otorite tarafından takip edilebilir seri numaraları ile basılmıyor.
Türkiye'de de otoriteler son zamanlarda şeffaf işlem politikalarını giderek sıkılaştırıyor. Altına dokunan her kurumun işlemlerini çok dikkatli yapmasında fayda var.
Türkiye'de madenlerden çıkan altını alma hakkı TCMB'de bulunuyor. Şimdiye kadar TL verip uluslararası fiyattan bu altınları alıp rezervlerine katan Banka, belirsiz bir süre için bu hakkını kullanmayacağını duyurunca, madenlerden çıkan altın direkt piyasaya verilmeye başlandı 20-24 Ekim haftası itibarıyla. Aylık 12 tonluk ithalat kısıtı olan fiziki altın sektörüne yurtiçinden aylık 2,5 ton altın katkısı sunulmuş oldu.
Madenlerden altın üretiminde dünyada %1'lik bir paya sahibiz. Altın üretimine son 25 yılda başlamış bir ülke olarak geldiğimiz yer hayli dikkat çekici.
Darphane'nin altın üretim miktarı (sadece kuyumculardan gelen talebe göre üretim yaptığı için) önemli, zira bize fiziki altına talebin yönünü ve şiddetini gösteren güzel bir gösterge.
Ekim ayında üretim 7,3 ton olarak gerçekleşti ki 2025'in rekoru idi.
Altına olan yüksek talebin yanı sıra bir de gram altın üretiminde önemli bir oyuncunun devre dışı kalmasıyla gram altın üretiminin talebe yetişememesi nedeniyle fiziki altın talebinin bir kısmı Darphane mamullerine kaydı, bu kategorideki ürünlerin işçilik fiyatları yükseldi...
Detaylar için: https://www.darphane.gov.tr/cumhuriyet-altini
Bize gelirsek...
Kapalıçarşı'daki fiyatlarla uluslararası fiyatlar arasındaki fark yaklaşık 3 bin 500 dolara "düştü". (04.11.2025-16:45)
Fiziki altınla ilgili önemli bir gelişme: madenlerden çıkan altını (her ay 2,5 ton) TCMB TL ile alıyor ve rezervlerine ekliyordu. Banka artık madenlerden alım hakkını kullanmayacağını açıkladı. Yani bu miktar fiziki altın -TCMB alım hakkını kullanmadığı sürece- artık yurtiçi piyasalara satılacak. (20-24 Ekim haftası ilk parti piyasaya verildi). Aylık 12 ton kotaya ilaveten 2,5-3 ton madenlerden fiziki altın, bir nebze de olsa piyasalara nefes aldırabilir.
Kapalıçarşı'dan 24 ayar fiziki gramaltın alanlar Ekim ayında %6.6, yılın ilk 10 ayında ise %85.6 kazandı. "Altın ihtiva eden fonlar"ın brüt getirileri (vergiler ve yönetim gider kesintileri hariç!) aşağıdaki gibi gerçekleşti. Yılın ilk 10 ayında fiziki altın getirisini aşanlar kırmızı renkte.
Detaylar tefas.gov.tr'den incelenebilir.
Merkez Bankası'nın altınları 800 tona ulaştı. Yılbaşından bu yan 38 ton artan altın rezervi, altın fiyatlarının da yükselmiş olması sebebiyle, toplam rezervler içindeki payını %56'ya çıkardı. Rezervlerdeki rekor altın miktarı 837 ton ile 2023 Şubat ayına ait.
Detaylar: TCMB EVDS
Alışıldık durumun aksine, altın fiyatları artıkça altın alımının da arttığı bir dönemden geçtik. Bu durum sadece Kapalıçarşı'da (ve ülke genelindeki kuyumcularda) değil bankaların altın hesaplarında da görülüyor. Eylül ayında bankalardaki altınlar 28 ton artarak 548 tonu aştı.
Fiziki altına yatırım yapmayı tercih edenlerin altın satın almadan önce bilgi sahibi olmasında fayda olan bir tablo aşağıdaki tablo... Altın türlerine göre işçilik tutarları.
Gram altınlardaki ve bileziklerdeki işçilik milyem bazında sabitken Darphane altınlarındaki, özellikle eski tarihlilerdeki, işçilik talebe göre oldukça değişken olabiliyor.
Tutarlar Kapalıçarşı/Kuyumcukent'teki büyük perakendeciler baz alınarak hesaplanmıştır.
Altın satışlarında dikkat çekici 2 büyük değişim var.
İlki; "hem yatırım, hem takı olur" düşüncesiyle genelde bilezik vb. ürünler az da olsa işçilik verilerek alınırdı. Şimdi yatırımlık altında ibre hızla gram altınlara kayıyor. Yatırımcılar artık işçilik vererek tasarruf amaçlı takı almayı daha az tercih ediyorlar.
İkinci büyük değişim; altını internetten almak konusunda gözlemliyoruz. Sahte, düşük ayar, eve getirene kadar çaldırma kaybetme olasılığı, faturalı alım gibi sebeplerle gittikçe daha çok sayıda altın alımı online kanallardan gerçekleşiyor.
Eylül ayında 117 bin adet (3 milyar 707 milyon TL'lik) internetten alım satım işlemi oldu (havale ile ve yabancı banka kartlarıyla alımlar hariç!).
Mevzuattan milim sapmadan işlem yapmak kaydıyla oldukça karlı bir alan...
Detaylar: BKM Sektörel dağılım
Pandemiden çıkışla birlikte bankaların altın sektörüne verdiği altın cinsinden krediler de yavaş ama istikrarlı bir şekilde artıyor. Yatırım bankaları deneme amaçlı mink bir altın kredisi ile altın kredilerine giriş yaparken, katılım bankalarının altın kredilerindeki payı %14 oldu.
Bir yanda 500 tonun üzerindeki altın hesaplarıyla ne yapacağını bilemeyen, bunları atıl kaynak olarak gören bankacılık sektörü, diğer yandan hammaddesi altın olan ama altına erişimde sorun yaşayan devasa bir altın sektörü...
Detaylar: BDDK aylık bülten.
Merkez Bankası altın rezervleri 13 bin ons (404 kg) aratarak 797 ton olarak gerçekleşti. Altının fiyat artışı ana sebep olarak rezervlerin içindeki altın payı %56 oldu.
TCMB altın rezervlerinin artmasını "TCMB altın aldı", altın rezervlerinin azalmasını "TCMB altın sattı" gibi yorumlamamak gerekiyor. Zira altın rezervleri zorunlu karşılıklar, bankaların verdiği altınlar, hazine altınları vb gibi alt kalemlerden oluşuyor. Konu hakkında detaylı bilgi için bakmanızı öneririm: https://x.com/e507/status/1981060866595500170
Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan faaliyet izni alan 7. altın rafinerisi Ankara adresli Ozanlar Metal Rafineri San. ve Tic. A.Ş. oldu. Böylelikle Bakanlık'tan izinli altın rafinerisi sayısı 7 olurken, değerlendirme sürecinde de 7 rafineri izin için beklemede.
Hatırlatma: Türkiye'de 24 ayar altın basma yetkisi sadece Bakanlık'tan izin alan rafineriler ve değerlendirme sürecinde olan rafinelerde bulunuyor. Harici firmaların altın basması, bu altınların alınması, satılması ve bulundurulması Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar gereğince yasak. Yapılacak denetimlerde muhtelif cezalarla karşılaşmamak için bu konu oldukça önemli.
Altın fiyatlarının güçlü kalmasındaki etkenlerden biri de merkez bankalarının altın alımları. TCMB de altın rezervlerini en çok artıran bankalar arasında: yılbaşından bu yana altın rezervlerini yaklaşık 35 ton artırdı. Rezervlerdeki altın miktarının artışına altın fiyatlardaki artış da eklenince, TCMB uluslararası rezervlerinin %54'ü altın oldu. Haftalık değişimde ise altın rezervleri 80 bin ons (2,5 ton) azaldı.
Detaylar: TCMB EVDS
