Rafineriler hakkında son durum.

Şubat 2023'te bir tebliğ yayımlanarak altın basımına bazı standartlar getirildi ve altın basacak firmaların faaliyet için izin almaları gerektiği ilan edildi.  O tarihten bu yana izin ve red verilen 3'er firma oldu, kalan 10 firma için bekleyiş devam ediyor.  

Altın üretiminde herhangi bir standardın olmaması açıkçası büyük eksiklik idi: dileyen herkes istediği ayarda, milyemde ve şekilde altın basıp satabiliyordu. Sektörü dinleyerek bir takım düzenlemeler, merdiven altı üretim yapanlar hariç, her kesimin yararına olacaktır. 

 

Hayat kredi kartları üzerinden dönüyor...

Hayat, hem ticari hem bireysel, kredi kartları üzerinden dönüyor... Yılın ilk ayları itibarıyla bankacılık sektörünün kullandırdığı kredi bakiyelerine bakıldığında kredi kartlarının bütün kredi türlerini aştığı görülüyor. 

500 tona yakın altın mevduatının bulunduğu bankacılık sektörünün altınla iştigal eden sektöre verdiği altın kredileri ise hemen hemen aynı seviyede kaldı: 15 ton. Bankaların çok istekli olmadığı bir alan, istekli olanlarının da acı tecrübeler yaşadığı ve çekildiği bir alan altın kredileri... 

Oysa, kayıt dışı -yastıkaltı- altın tasarrufunun yegane alternatifi altın hesaplar. 

Altın hesapların bankalar nezdinde iştah açıcı bir ürün olmasının kaynağı ise toplanan altın mevduatının karlı bir şekilde banka tarafından değerlendirilebilmesi geliyor: altın krediler.

 Altın kredisi olmayınca altın mevduatı da odaklanılacak bir ürün olmaktan çıkıyor bankalar için. 

Hazine bakanlığı da altın hesaplara vergi getirip tabuta çivi çaktıkça, yatırımcılar da kayıt dışı yatırım için Kapalıçarşı'da ve kuyumcularda kuyruk oluyor...

Tablo: bankaların kullandırdığı 1 milyon TL'lik kredinin kredi türleri açısından dağılımı.

Altın ithalatımız

Şubat ayında altın ithalatımız 11,6 ton oldu. Altın ithalatına getirilen kısıtlama sebebiyle ithalat düşük seyrediyor. 

Altın hesaplara --şimdilik-- binde 2 olarak getirilen ve önümüzdeki dönemde bu oranın daha da artabileceği korkuları sebebiyle altına yatırım kaydiden kayıtdışı fiziki altına doğru kayacaktır. 

1 tonu için yurt dışına yaklaşık 100 milyon dolar göndererek ülkeye getirdiğimiz ve akabinde hızlıca yastıkaltına çekilen atıl bir ürün olması sebebiyle ithalat kısıtı bu sene de devam edecektir diye tahmin ediyorum. 

TCMB ve Altın...

Merkez Bankası bu yıl altın rezervlerini 5,4 ton artırdı. Haftalık değişim eksi 37 bin ons (~ 1,1 ton) olsa da genel trend elbette dolardan kaç-altına koş yönünde. Altının TCMB'nin rezerv varlıkları içindeki payı yüzde 43'ü aştı... 

Dünya genelinde altın, dolara alternatif bir rezerv varlık olarak talep görmeye devam edecek gibi görünüyor. Geçtiğimiz 3 sene boyunca dünya genelinde madenlerden üretilen altının neredeyse 3'te 1'i kadar bir fiziki altını alarak rezervlerine katan merkez bankalarının altın iştahı devam ediyor...

Katılım bankalarındaki altınlar...

Altın hesaplarda ciddi pazar payına sahip katılım bankalarındaki altın miktarı 80 tonun üzerinde. Miktar olarak artış olsa da altın hesaplarda katılım bankalarının pazar payı geçtiğimiz iki yılda yüzde 17,3'ten 16,7'ye geriledi. Yeni oyuncular ve bu oyuncuların altın hesaplarda derinleşmeye başlamasıyla katılım bankalarının payı iki sene içinde %20'lere çıkacaktır..

Detaylı veriler BDDK Aylık Bülten'den incelenebilir.

İnternetten altın satışları Şubat'ta rekor kırdı: 2 milyar TL!

İnternetten kartlarla yapılan altın satışlarında şubat ayında 2 milyar 57 milyon TL'lik ciro ile 2 milyar sınırı aşıldı, rekor kırıldı (2022 yıl toplamı cirosu 1,7 milyar TL idi!). Her alanda olduğu gibi kuyumculuk sektöründe de online alışveriş yıldan yıla artıyor.

İnternetten de olsa mağazadan da olsa altın alırken en dikkat edilmesi gereken konu elbette güvenilir bir firmadan almak. 

İnternetten altın almanın en büyük eksisi kargo, sigorta, paketleme gibi maliyetlerden ötürü daha yüksek fiyat ama faturalı, düşük ayarlı-milyemli ürün riskinin olmaması, satın alınan ürünün kişi beraberinde eve-işyerine taşınmak zorunda olmaması gibi artıları, bu fiyat farkına değebilir...

Altın alırken bunlara dikkat: https://hhdeniz.blogspot.com/2025/02/altn-almadan-once-bunlar-bilin.html

Detaylar Bankalararası Kart Merkezi verilerinden incelenebilir.

Kuıyumcu-bank...

Ülkemizde önü alınamayan bir "kuyumcu bank" vakası mevcut. Fiziki altına yatırım yapan kişiler bu altınları saklamanın riskinden kaçınmak (!) ve-veya bu altınlardan getiri sağlamak amacıyla yatırımlarını mahalle kuyumcularına "emanet" ediyorlar. Piyasadaki faizin genelde iki katına yakın civarı bir getiriyi kuyumcudan her ay, 3 ayda 1 vs. anlaşma ne şekildeyse alıyorlar. Kuyumcu, kartvizitinin arka boş kısmına (vadeli mevduat hesap cüzdanı) aldığı verdiği altınların dökümünü yazıyor, helalleşiliyor...

Yıllardır gözlemlerim; altınlarını kuyumculara veren bu grubun temel motivasyon kaynağının "getiri" olduğunu düşünüyorum. "Ava giderken avlananlar" dediğim bu gruplar yıldan yıla bitmek bir yana daha da artıyor. Altınlarını kaptıranların muhatapları ya kuyumcu kisvesinde dolandırıcılar ya da namuslu ama bilmediği sektörlere -tabi ki inşaat- giren kuyumcular oluyor. 

Altın yatırımını finansal sistem içinde yapmak isteyenlere getirilen vergiler en çok 'kuyumcu-bank'ları sevindiriyor... 

Altın hesaplarda ikinci 10

Dünkü "en çok altın hesabı olan bankalar"dan sonra sırada altın hesaplarda ikinci sıradaki 10 banka var. Bankacılık sektöründeki altınların yüzde 86'sı ilk 10'daki bankalarda iken, ikinci 10 sıradaki bankaların toplamdaki payları yüzde yaklaşık 12. Bu gruptaki bankalarda en çok dikkat çeken Fiba ve HSBC oldu. 

Bankalardan altın alım ve satımına getirilen binde 2'lik vergi sebebiyle altın hesapların cazibesi bir nebze azalacaktır. 

Detaylar için her bankanın ilgili dönem denetim raporu incelenebilir.

En çok altın hesabı olan bankalar

Altın hesaplarda en çok altını olan banka 2024 sonu itibarıyla yaklaşık 90 ton altın ile Ziraat Bankası oldu. Kamuda Ziraat Bankası, özelde İş Bankası ve katılım kategorisinde Kuveyt Türk öne çıkan bankalar.

Altın hesaplarda başlıca önemli banka tercih sebepleri: güvenilirlik, hesaptaki altının istendiğinde fiziki olarak teslim imkanı ve altın alış-satış fiyatı arasındaki marjın düşüklüğü...

Detaylar için her bankanın ilgili dönem denetim raporu incelenebilir.

Bankadaki altınlara vergi...

Altınla ilgili sürprizler bitmiyor: Hazine ve Maliye Bakanlığı, altın yatırımlarını kayıt dışı olarak yastıkaltı yapmak yerine kaydi olarak bankalardan yapmak isteyenlere binde 2 vergi getirdi. Altın alım ve satımında şu anki kurlarla gramında yaklaşık 7 liraya karşılık bir tutar vergi olarak kesilecek. Kapalıçarşı ve kuyumcular tarafından coşkuyla karşılanan karar sonrası bankaların altın hesaplarına ilginin azalması bekleniyor. 

Mevzuat: "Kıymetli maden depo hesaplarında fiziki teslimat olmaksızın yapılan alım satım işlemleri kambiyo işlemi sayılır".14.03.2025 Resmi Gazete Madde 7. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/03/20250315-14.pdf

Çekili - kesme altında son...

Cumartesi yayımlanan Resmi Gazete ile çekili altının kuyumcular ve tacirler hariç bireysel yatırımcılara-vatandaşlara satışının yasaklandığını öğrendik. 

Sektörde "çekili", vatandaşlar arasında ise "kesme altın" olarak bilinen bu altınlar en az işçilik maliyeti olan altın grubu idi. Paketi, seri numarası, çoğu zaman üretici damgası vs de olmadığı için alan vatandaş geri satarken zorlanıyordu. Bireysel yatırımcılar için önermediğim bir altın türü idi açıkçası, satış kısıtlaması vatandaşın lehinedir.

Mevzuat: "Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmeleri ve vergi levhasında kıymetli maden üretimi veya ticareti ile iştigal ettiği belirtilen Türkiye'de yerleşik gerçek kişiler haricindeki Türkiye'de yerleşik gerçek kişilere kıymetli madenlerin satışı yapılamaz"

Detaylar için: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/03/20250315-14.pdf

TCMB altın rezervi 769 ton oldu

Daha önce görmeye alışık olmadığımız bir durum, merkez bankalarının güçlü bir şekilde fiziki altın alımları. Son 3 senedir bin tonun üzerinde fiziki altın alan merkez bankaları altın fiyatlarının güçlü seyretmesinde de etkenler.

Bizim merkez bankamızın rezervleri de bu sene 212 bin ons (6.594 kg) artarak 769 ton oldu; resmi rezerv varlıklarının yüzde 42,4'ü altın cinsinden. Rezervlerdeki altının hepsi TCMB'nin kendi malı altın değil, bankaların (zorunlu karşılık ve serbest altın deposundaki) altınları ile 50 ton kadar Hazine altınları gibi "emanet" altınlar dahil rezervler 769 ton...

Bu yıl altının güçlü kalması için pek çok sebepten sadece biri: merkez bankalarının fiziki altın alımları...  

Detaylı veriler TCMB EVDS'den incelenebilir.

Altın fonlarının 2 aylık getirisi

Altın fonlarının ilk 2 aylık brüt getirisi yüzde 9,9 ile 15,5 arasında değişen oranlarda gerçekleşti. Bu dönemdeki TÜFE'nin yüzde 7,30 olduğu hatırlanırsa tüm fonların reel getiri sağlayabildiği görülüyor. Bu dönemde fiziki altının getiri ise yüzde 11,8 oldu. 

Altın fonları arasında en az kazandıran ile en çok kazandıran arasındaki yüzde 60'lık getiri farkı, bu fonların tercihinde ne kadar çok dikkat edilmesi gerektiğini işaret ediyor. 

Nereden geliyor bu altınlar...

Şimdilerde aylık 12 tonla kısıtlanmış olan altın ithalatımızın çok büyük bir kısmı İsviçre ve Dubai (Birleşik Arap Emirlikleri)'den yapılıyor. Son 3 yıldır yurt dışından gelen altınların yüzde 80'den fazlası sadece bu iki yerden geldi. 

"Güney Amerika" ile olan ticaret son yıllarda Peru ve Bolivya üzerinden yapılırken, Hong Kong, Malezya ve Singapur da Asya'daki gözde ülkeler olarak öne çıkıyorlar. Irak Almanya ve İngiltere ise altın ithalatında son yıllarda geri plana düşen ülkeler oldular.

Detaylı bilgilere TCMB EVDS'den ulaşılabilir. 

Altına faiz...

Altın hesapları özendirmek için kullanılan bir argüman da "altınlarınız boşta kalmasın"dır. Altına verilecek faizin - kar payının yüksek olması durumunda altın hesaplara ilginin artacağı varsayımı çok doğru bir yaklaşım değil çünkü altın yatırımcısının temel motivasyonu altın fiyatındaki değişimdir.

 Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzeri, getirisi olmayan vadesiz hesaplardaki en büyük mevduat enstrümanı altındır. 

Detaylı bilgiler için BDDK Aylık Bankacılık Sektörü Verileri incelenebilir.

Darphane altınları...

Şubat ayında 4 bin 846 kilo Cumhuriyet altını üretildi. Bu üretim geçtiğimiz dönemlerle kıyaslanınca oldukça düşük bir üretim miktarı. Yatırımcılar altın konusunda bilinçlendikçe 22 ayar Darphane altınları yerine 24 ayar külçe altınları tercih etmeye başladılar.

Cumhuriyet altını, malum, çeyrek, yarım, tam gibi altınların genel adı. Bu altınları basma yetkisi yasal olarak sadece Darphane'de olmasına rağmen maalesef kaçak olarak basımı oldukça yaygın. Bunun sebebi cezasızlık: Darphane'nin bastığı madeni 1 TL'nin sahte olarak üretilmesinin 2-12 yıl arası hapis cezası varken yine Darphane'nin bastığı ve 1 adeti 1 aylık asgari ücretten daha pahalı olan ata liranın kaçak olarak üretilmesinin cezası ise ürünlere-makinalara el koymadan ibaret. Altın sektöründe "ikinci" tabir edilen bu kaçak basımlar bire bir Darphane üretimi altınlarla aynı ve sorunları şu; büyük kısmının içindeki has altın miktarı olması gerekenden daha az. 

Darphane altınlarının bu sebeplerle güvenilir yerlerden alınması gerekiyor. Üzerlerinde seri numarası olmadığı için aldığınız yeri kanıtlamanız da imkansız, aldınız; artık o sizin.

Güvendiğiniz bir kuyumcu yok ise, ürünleri Borsa İstanbul'da kabul edilen (linkteki 3.sayfadaki) Türk rafinerilerin internet satış mağazalarından almanızı tavsiye ederim: https://www.borsaistanbul.com/files/borsada-bar-kulce-ve-granulleri-islem-gorebilecek-rafineriler-listesi.pdf

Bankalar için telafi yılı

Yılın ilk ay karlılıklarını geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırınca tablo fena gözükmese de karşılaştırmayı 2023'e çekince resim nahoş bir görünüm alıyor. Son yılların tek kazananının yatırım bankaları olduğu sektörde bu sene düşen faizlerin etkisiyle tüm bankalarda kar patlaması bekliyoruz... 

Bankalardaki altınlar: 486 ton...

Bankalardaki altın miktarı yılın ilk ayında yaklaşık 486 ton olarak sabit kaldı. Fiziki altına talebin en büyük alternatifi olan altın hesaplar desteklenmeyi, teşvik edilmeyi hak ediyor. Altın hesapların önündeki en büyük engellerden özetle 3 tanesi:

-Çoğu bankada fiziki teslimat yok,

-22 bankanın sistemde olduğu "Altın Transfer Sistemi"nin adı var, kendi yok; ısrarcı ve dahi kavgacı biri değilseniz bankalar başka bankaya altınlarınızın transferine izin vermiyor,

-Alım satım arasında fiziki piyasadaki fark gramda 10-15 TL iken bankalarda bu fark çok daha yüksek, 50-150 TL arasında.

Detaylı veriler BDDK Aylık Bankacılık Sektörü Verileri'nden incelenebilir.