TCMB’nin o kadar altını nerede muhafaza ediliyor?

Ne kadar çok altınımız olduğu bahis mevzu olunca hemen ilk soru “bu altınlar nerede” oluyor.

Mart 2024 verisine göre TCMB’de yaklaşık 800 ton altın mevcut (Tam olarak 24 milyon 639 bin ons). Toplam yabancı para rezervlerin 3’te 1’inden fazlasına karşılık gelen bu altınların kabaca %70’i TCMB malı altın olup geri kalanı da ağırlıklı olarak zorunlu karşılıklar sebebiyle bankalardan alınmış, yani bankalara ait altınlardır (TCMB’ye emaneten verilmiş…)

Bu altınlar nerede muhafaza ediliyor? Yaklaşık olarak 3’te 2’si Borsa İstanbul kasalarında, geri kalan 3’te 1’i ise Bank of England’ta (BoE) muhafaza ediliyor. (%4’lük bir paya tekabül eden ve TCMB’nin kendi malı olan kısmından 34 ton kadarı TCMB’de muhafaza ediliyor).

Biraz geçmiş bilgisi: Uzun zamandır FED’te tuttuğumuz yaklaşık 29 ton altını 2017’de sıfırladık; artık FED’te altınımız yok.

Bank of England’ta 2017’de 374 ton altınımız varken bunu 2018’de 96 tona, 2019’da 49 tona düşürdük. Ancak sonrasında -burada altın tutmamız gerektiğini hatırlayıp- altınlarımız arta arta nihayet 200 tonu aştı.

Neden FED veya BoE’de altın tutuyoruz-tutmak zorundayız da çok merak edilen bir konu. Başka bir yazı konusu olabilir ama iki önemli sebebi var:

1-Bu altınları para ile değiştirip verimli bir şekilde kullanabiliyoruz (SWAP yapabiliyoruz),

2-Bu iki yer dünyanın en güvenli ülkelerinde en güvenli -dolayısıyla en düşük sigorta maliyetli- saklama alanlarına sahip.

O meşhur soruya cevap: "Gram altın mı - çeyrek mi?"

Fiziki altına yatırım yapmayı tercih eden küçük yatırımcıların piyasada en çok rağbet ettiği ürünler çeyrek altın ve gram altınlardır. Bu sebeple de en çok sorulan soru acaba bunlar arasında hangisini tercih etmeliyiz sorusudur.

Özet geç diyenler için hemen söyleyeyim: bu sorunun cevabı, zamana göre değişebilmekle birlikte, gram altın almak daha avantajlıdır.

Kısaca açıkla hele, nasıl oluyor da oluyor diyenler buyursun:

Avantajın sebebi elbette ürünlerin üzerindeki işçilik ücretleri. 

Çeyrek altın (Cumhuriyet Altınları) T.C. Darphane tarafından üretilmekte ve Darphane ziynet altının her gramında binde 7'den başlayan ve binde 15'e varan işçilik almaktadır. (Binde: 1 gram 24 ayar altın fiyatının bindesi, 1 gram 24 ayar altın 2.600 TL ise binde 15 = 39 TL). Darphanede bu altınları yaptıran kişi ve kurumlar da altınları Darphaneden alırlar, halktan gelen talebe göre Darhane işçilik ücretlerinin (binde 15) üzerine kar koyarlar ve ürünlerin nihai satış fiyatları ortaya çıkar. 

Gram altınlar ise son yasal düzenleme ile birlikte sadece akredite rafineriler tarafından üretilebilmektedir (Liste dipte). Her rafinerinin ürünlerini kuyumculara kendi belirlediği bir satış fiyatı varsa da kuyumcuların nihai tüketiciye bunları satış fiyatı aşağı yukarı aynıdır, ürünün gramajına göre binde 6'dan başlar, binde 10'a kadar gider...) Yani kuyumcuya gittiğinizde A rafinerisinin ürünü de, B rafinerisinin ürünü de aynı fiyattan satılır.

Sorunun detaylı cevabı, niçin gram altınları tercih etmeniz gerektiği aşağıdaki tabloda ayan beyan ortadadır. Tablo şöyle okunmalı 1 adet çeyrek altın alırken bu çeyrek altının 1 gramı (has) için binde 20 de işçilik/karşı taraf kârı ödüyorum. 1 gram rafineri ürünü (gram altın) alırken ise binde 10 işçilik ödüyorum.

Yatırımlık altın alırken, tabloya göre işçiliği en düşük olan altınları tercih etmekte elbette fayda vardır. 

Tabloda değişmeyen tek şey Darphane ücretleridir, Darphane'nin, ürettiği ürünün 1 gramı için aldığı binde üzerinden ücret sabittir. (Darphane her koşulda çeyreğin 1 gramı için binde 15 ücret almaktadır).

Ürünlerin "Piyasadaki Ücreti" ise arz ve talebe göre zaman içinde keskin bir şekilde değişebilmektedir. Tablo 22 Nisan 2024 tarihinde saat 14:00'te Kapalıçarşı'dan alınan verilerle hesaplanmıştır.

Gram altın basma yetkisine sahip rafineriler şunlardır (sadece bu firmaların ürünlerini tercih etmelisiniz): 

Ahlatcı Metal Rafineri A.Ş.

Garanti Rafineri ve Maden İşletmeleri A.Ş.

Gram Altın Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.Ş. 

İsgold Altın Rafinerisi A.Ş. 

İstanbul Altın Rafinerisi A.Ş.

Nadir Metal Rafineri San. ve Tic. A.Ş.  

Onsa Rafineri A.Ş.