Altın bankacılığında Temmuz ayı

* Toplam altın miktarı 517,4 ton oldu

* Yurtdışı yerleşiklerin altınları 300 kg arttı: 16,7 ton altın oldu. Payları %3,2

* Katılım bankalarındaki altın miktarı 85,1 ton, payları %16,5

* Altınların toplam mevduattaki payı %9,3

Altın neden değerlidir?

Bu sorunun en sevdiğim yanıtlarından biri de "eşsiz özelliklere sahip olması". Resimdeki kolye de bu yanıtın görsele dökülmüş hali. 

Sümerler döneminden kalma bu kolyenin günümüzden yaklaşık 5 bin yıl öncesine ait olduğu tahmin ediliyor. 5 bin sene önce imal edilmiş halen göz alıcı bir güzelliğe sahip.   

New York City, The Metropolitan Museum of Art

https://www.metmuseum.org/art/collection/search/322903

Katılım bankalarındaki altınlar...

Söz konusu altın olunca, katılım bankalarına ayrı bir başlık açmakta fayda var. Katılım bankalarının bankacılık sektöründeki aktif payları yüzde 8,5 iken altın hesaplarda bunun 2 katı payları var. Detaya bakıldığında çok fazla yoğunlaşma olduğu görülebiliyor, 1 katılım bankası resimden çıkınca kalan katılım bankalarının altın hesaplardaki payı aktif paylarının dahi altına iniyor aslında. 

Altın hesap sahibi olup da altını müşteriye fiziken verememek çok büyük bir eksiklik. Düşük gramajlardakiler dahil, altını fiziki olarak müşteriye teslim işini çözebilen banka, altın hesaplarda başka bir seviyeye geçiyor...

Banka bazındaki detaylar ilgili bankanın denetim raporlarından incelenebilir.

Hangi bankada ne kadar altın var...

2025'in ilk yarısı itibarıyla bankalardaki altın miktarı netleşti. Geçen yılın aynı dönemine göre bankalardaki altın hesaplar 57 ton (%12) artarak 519 tona ulaştı. Bu altınların yarısı sadece 4 bankada toplanmış durumda: Ziraat, İş, Vakıfbank ve Kuveyt Türk.

Genelde tüm bankalar altın miktarını artırmayı başarırken sadece 3 bankanın altın hesaplarının azaldığı dikkat çekiyor: Vakıf Katılım, TEB ve ING.

Binde 2'lik vergiden başka altın hesapların ülkeye katkısı nedir sorusuna ilk etapta verilecek iki cevap:

- %28'i zorunlu karşılık olarak TCMB'ye verilmekte, rezervlere -yaklaşık %10 gibi- hatırı sayılır bir katkı sağlamaktadır,

- Bankalardaki 55 milyar dolarlık altın hesaplar olmasa idi bunların ne kadarı fiziki altına yönelirdi bilinmez ama cari açıkla mücadeleye ciddi katkı sunduğu açıktır.

Altın hesaplar sadece bu 2 sebeple dahi pozitif ayrımcılığı hak etmektedir.

Banka bazındaki detaylar ilgili bankanın denetim raporlarından incelenebilir.

Halep oradaysa arşın burada:

2018 yılından beri mahkemelerde bilirkişilik yapmaktayım. İlk başlarda "Taraflardan biri banka vb. bir kurum ise, o tarafın hesabı doğrudur" önyargısı vardı ama kısa sürede bunun doğru olmadığını gördüm. Özet bir örnek:

Ayşe hanım X bankasından aldığı konut kredisinin taksitlerini ödememiştir. Banka 169 bin TL’lik kalan alacağının tahsili için Mayıs 2016’da takip başlatmıştır.

Ağustos 2020’de Ayşe hanım’ın satılan gayrimenkulünden tahsil edilen masraflar sonrası kalan 83 bin TL, alacaklı Banka’ya verilmiştir. Bu tutar faizi dahi karşılamamaktadır.

Kasım 2023’te Banka, alacağı tutarı başka bir şirkete satmıştır.

Mart 2025’te alacaklı şirket Ayşe hanımın borcunu 827 bin lira olarak hesaplayarak takip başlatmıştır.

Ayşe hanım 827 bin liralık borca itiraz etmiş, İcra Hukuk Mahkemesinde görülen davada hakim, bilirkişi raporu isteyerek bilirkişiden tutarın kesinleştirilmesini talep etmiştir.

RAPOR:
* Bireysel kredilerde gecikme faizi, kredi faiz oranının %30’dan fazlası olamaz.

* Gecikme faizi hesaplanırken faize faiz işletilemez, sadece anaparaya faiz işletilir.

* Borca karşılık kısmi ödeme yapılıyor ise, bu tutar anaparadan değil faizden düşülür.

SONUÇ:
Hesaplamalara göre kalan borcun (anapara ve faiz) toplamı 827 bin TL değil 321 bin TL’dir.

1,7 milyar dolarlık "Gurbetçi altınları"...

Bankalardaki altın hesaplarda yurtdışı yerleşiklerin payı hızlı bir şekilde artıyor. Geçen yılın aynı dönemine göre %40 aratarak 16,5 tona ulaşan altınlarda yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın payının büyük olduğunu düşünüyorum. Yurtdışı bankalarda bu denli gelişmiş bir altın bankacılığı bulunmuyor.

 "Gurbetçi" tabir edilen vatandaşlarımızın bir kısmı satın aldıkları altınlarını Türkiye'deki güvendikleri kuyumculara bırakıp, karşılığında kar payı alıyorlar. Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın gittikçe artan bir kısmı ise bankalarımızda altın hesaplar açmaya başladılar.

Detaylar BDDK Aylık Bülten'den incelenebilir.

Katılım bankalarının altın bankacılığındaki sektör payları

Bankacılık sektöründeki 520 ton altının 86 tonu katılım bankalarında. Pay olarak yüzde 16-17 bandında dalgalanan bu altın miktarı ve pazar payı aktif büyüklük ile kıyaslanınca, "katılım bankalarında normalin üzerinde altın var, altındaki payları da çok yüksek" algısı oluşuyor.

Ancak banka bazında detayına bakınca (yakında yazacağım) bu altınların büyük kısmının sadece 1 katılım bankasına (Kuveyt Türk) ait olduğu görülüyor. Dolayısıyla o bir katılım bankası hariç tutulduğunda katılım bankalarının altın hesaplardaki payı da yaklaşık aktif payları kadar; %8.

Detaylar BDDK Aylık bültenden incelenebilir.

1750 yılının İstanbul'una yolculuk...

 

1750 yılındaki İstanbul’a hoşgeldiniz. 1-2 saatinizi ayırarak 275 sene geçmişe gitmenizi ve dışarıdan bir gözün (İngiliz Charles Fitzroy) size İstanbul’u anlatmasına izin vermenizi tavsiye ederim:

Sokaklarda çalımlı bir şekilde yürüyen Yeniçerilerle gözgöze gelmemeye çalışın, kimseye karşı sorumlu değillerdir, mahallelerden “koruma” adı altında düzenli ödeme –haraç- alırlar,

Size yardımcı olan sokaktaki herkes hemen bahşişle ödüllendirilmeyi bekliyor,

Haftada 1 defadan fazla yıkanmanın sağlık açısından son derece tehlikeli telakki edildiği ve yılda ancak birkaç kez yıkanan batı Avrupalılara İstanbul’daki hamamların çokluğu, insanların buralarda geçirdiği zamanın fazlalığı tuhaf gelecektir,

Bizde çok yaygın ve ölümcül olan frengi hastalığı, burada aşılamanın keşfi sayesinde tehlikesizdir.

Berberler dişçilik ve cerrahlık da yaparlar,

Beyazıt Cami yakınındaki köle pazarının acı verici manzarası… En değerli köleler Ruslar, Polonyalılar ve Çerkezlerdir, gözlerden uzak yerlerde satışı yapılır. 2 bine yakın köle tüccarı Valide Han’da konaklar,

Gemilerle başka ülkelerden gelen mallar kontrol edilir, %3-%5 vergi alınır

Beyazıt Cami yanında –günümüzde de mevcut olan- sahaflar çarşısı vardır. Burası Bizans döneminde de kitap ve kağıt pazarı imiş,

Kahvehaneler esrar içilen, itin uğursuzun yatıp kalktığı, çoğunun sahibinin yeniçeriler olduğu batakhanelerdir,

Aynı işi yapan bir düzine Türk’e vergi nedir diye sorsanız hepsi ayrı telden çalar, genel bir vergi sistemi yoktur, bu durum rüşveti çok yaygın hale getirmiştir,

Yolsuzluğa bulaşmamış hakim –kadı- olduğuna dair söylentiler varsa da…

Rezervler de rezervlerdeki altınlar da rekora gidiyor..

TCMB'nin rezervleri de, rezervlerindeki altın miktarı da rekora koşuyor. Dün açıklanan verilere göre Banka'nın altın rezervleri geçen haftaya göre 1,8 ton artarak 796 tona ulaştı. Altın, TCMB'nin toplam uluslararası  rezervlerinin yaklaşık yarısını (%48,5) oluşturuyor. Son verilere göre bu altınların yüzde 21'i banklardaki altın hesaplardan alınan zorunlu karşılık tutarlarından oluşuyor.

Detaylı veriler TCMB EVDS'den incelenebilir.

Altında "hava parası" bitti...

Yakın geçmişte Türkiye'de altın, altın ithalatındaki kotanın da etkisiyle, talebin yüksek olduğu zamanlarda olması gereken fiyatın kiloda 5-6 bin dolar üzerine satılıyordu (gramda 200-250 lira "hava parası").

Altına olan talebin düşmesiyle "premium" denilen bu fiyat farkı da kapanmış oldu.

Altın satın almadan önce, satın alacağınız altına ne kadar "hava parası" ödeyeceğinizi öğrenmek için basit bir yöntem, aşağıda bırakacağım linklerdeki TCMB kurları ile Kapalıçarşı kurlarını karşılaştırmaktır.

TCMB her saat başı has altın fiyatı ilan etmektedir. Bu fiyatı saat başlarında Kapalıçarşı'daki has altın fiyatları ile karşılaştırıp aradaki fark kontrol edilebilir. (Zaman kaynaklı 3-5 liralık farklar normaldir).

TCMB Saat başı belirlenen kurlar: kurları: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/istatistikler/doviz+kurlari/saat+basi+belirlenen+doviz+kurlari+ve+altin+fiyatlari

Kapalıçarşı anlık kurları: https://www.onsarafineri.com/guncel-veri 

Altın ithalatında son 3 yılın en düşüğü; ilk 3: İsviçre, Dubai ve Bolivya

Temmuz ayı altın ithalat miktarı 4,3 ton oldu. Son 3 yılın en düşüğü olan bu miktar, yurtiçinde altına olan talebin azalmasının bir sonucu. 

Cari açıkla mücadele kapsamında aylık 12 ton kota getirilen altın ithalatında sektör başlarda bu sebeple epey zorlandıysa da talebin düşmesiyle sular durulmuş vaziyette. 

Türkiye en çok altın ithalatını İsviçre, Dubai ve Bolivya'dan yapıyor (Yılın ilk 6 ay toplamı).

İthalat miktarı ile ilgili detaylar Borsa İstanbul Altın İthalatı Verileri'nden incelenebilir.

 

Bakanlık'tan bir rafineriye daha onay

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Şubat 2023'te yayımlanan Rafineri Tebliği'nin ardından dün 5. şirkete altın için rafineri faaliyet izni verdiğini duyurdu: Rekor Altın Rafinerisi. Mayıs 2024'te kurulan şirket, Bakanlığın daha önceki duyurularında altın rafinaj faaliyetleri için bakanlığa başvuruda bulunan, başvurusu değerlendirme sürecinde olan şirketler arasında bulunmuyordu. 

Sürprizlerle dolu finansal piyasalar, oyuncuları canlı tutmaya devam ediyor...

Altının toplam rezervlerdeki pay değişimi...

Merkez bankaları rezerv amaçlı altın alımlarında hız kesmediler. TCMB altın rezervlerini yılbaşından beri 32 tondan fazla artırdı;  altın rezervlerini en çok artıran ilk 5 ülke arasındayız. Rezervlere yapılan altın ilavesine altının değer artışı da eklenince altının toplam rezervler içindeki payının artmadığı ülke kalmadı denebilir.

Tablo: Dünya Altın Konseyi, son dönem itibarıyla rezervlerinde 100 tondan fazla altın bulunan ülkelerin altın rezervlerinin toplam rezervler içindeki payları, 2005-2025 ilk çeyrek sonları itibarıyla. 

Her türlü mobbing'e rağmen, altın hesaplar artmaya devam ediyor...

 "Yabancı Para" kategorisinde değerlendirilen, alım-satımı arasında ciddi farklar olan, bankasından %28 gibi yüksek zorunlu karşılık alınan, sahibinden binde 2 vergi kesilip kendisine bir getiri sunulmayan, velhasıl her türlü mobbing'e rağmen, altın hesaplar artmaya devam ediyor.

Banka hesaplarındaki altın miktarının artmasının yanı sıra, altının TL/USD cinsinden değerinin de artmasıyla bankalardaki 100 TL'lik mevduatın 9,5'i altın oluverdi; şimdiye kadar gördüğümüz en yüksek oran.

Altın hesaplar daha iyi davranılmayı hak etmiyor mu...

İş hayatında görgü kuralları

Çocukluğu Almanya’da geçen yazar, madde madde sade bir şekilde beyaz yaka iş hayatında kabul görmüş görgü kurallarını sıralamış. 

Çoğu hemen hemen hepimizin bildiği başlıklar olsa da, nezaketin ve görgünün önemini hatırlatması bakımından okunması gereken bir kitap. Özellikle iş hayatına yeni başlayan arkadaşlara daha da faydalı olabilir. 

Bu vesileyle, en yaygın hatamızın asansörlerde yaşandığını söyleyebilirim: Kabinde herkesin yüzü kapıya dönük olmalı ve başkaları varken, zorunlu değilse, konuşmaya ara verilmelidir.

Altın fiyatları...

“Eyvahlar olsun, altın 3.000 doların altına düşecek” dedikten sadece 6 hafta sonra aynı Citibank bu sefer “Bekleyin hele, altın 3.500 doları aşacak, rekorlar geliyor!” dedi.

Bu 6 haftada 180 derece dönüşü gerektirecek ne oldu derseniz, hiç…

Hepimizin kulağına “Altın 3 vakte kadar zıplayacak, hemen alın!” vb. tarzı küresel kahinlerin yerel versiyonlarının bir türlü tutmayan keskin söylemleri mutlaka çalınmıştır.

Altın piyasası;

• Spekülasyona açıktır,

• “Şarlatan” sayısı azımsanmayacak kadar fazladır,

• Finansal okuryazarlığın düşük olduğu bizim gibi ülkelerde ise bu söylemler prim yapmaktadır.

Altın yatırımcısı fiyat tahmini yapan kişilere-kurumlara karşı nelere dikkat etmeli?

1. Tahminci, kuyumcu veya altın ticareti yapan biri olmamalı (Çıkar çatışması riski),

2. Tahmin, bir analiz yöntemine dayanmalı teknik, temel analiz, piyasa psikolojisi..

3. Fiyat tahmini yapan kişinin-kutumun daha önceki tahminlerindeki tutarlılık yüksek olmalı, incelenmeli

4. İfadelerde cek-cakli ifadeler olmamalı. "FED'in faiz indirimlerine başlamış olması sebebiyle 3 ay içinde altın fiyatlarında %x-%y bandında bir artış göreceğimizi tahmin ediyorum" güzel bir şablondur.

İktisatbank Hazine Grup Müdürü Emre Degirmencioglu beyin günlük bülteni beğenerek takip ettiğim ve tavsiye ettiğim bir bültendir: https://lnkd.in/g6EZ2sCm

Darphane'nin altın üretimi

22 ayar altın basma yetkisinin tek sahibi olan Darphane, geçtiğimiz ay oldukça düşük bir üretim yaptı: 1,3 ton. Bunun temel sebebi piyasadaki durgunluktan Darphane altınlarının da nasibini alması elbette (Piyasadan gelen talebe göre üretim yapılıyor).

Darphane altınları ile ilgili önemli bir durum da işçiliklerinin çok pahalı olması. Altının işçilik fiyatı yine altın cinsinden alınıyor. Bu işçilik nihai bireysel yatırımcı için 24 ayar rafineri altınlarında binde 5 iken darphane altınlarında binde 11-19 arasında değişiyor (her iki grubun da 1 gram hasına karşılık gelen tutar). 

Darphane altınlarındaki (çeyrek, yarım, tam, reşat) işçilik tutarı diğerlerine göre 2-4 kat daha fazla olunca. bireysel yatırımcının hesap yapabileni de bu sebeple darphane altını yerine gram altını tercih ediyor. 

Banka karları

Yılın yarısındaki bankacılık sektörü net karı 422 milyar TL oldu. Mevduat bankaları geçen yılın aynı dönemine göre karını yüzde 32, katılım bankaları yüzde 41, yatırım bankaları ise yüzde 44 artırdı. Karlılıkta yatırım bankaları katılım bankalarını geçerken, mevduat bankalarının karlılıktaki payı gerileme eğiliminde.  

Reel karlılıkta zarar yazmayan bankanın başarılı sayılabileceği dönemlerden geçtik geçiyoruz. Bundan sonra faiz indirim sürecine girdiğimize göre, banka karlılıklarında güzel artışlar görmeyi umuyoruz.

Detaylar BDDK Aylık Bankacılık Sektörü Verileri'nden incelenebilir.

Adabı muaşeretin zararları

"Adabı muaşeretin zararı mı olur?" diyecek olursanız, sadece 1–2 saatinizi ayırıp Hagop Baronyan’a kulak vermenizi tavsiye ederim.

150 sene önce yazılmış, kısa kısa – bazen birbirini andıran – hikâyelerden oluşan bu minik kitapta, görgü kurallarını hiçe sayan düşüncesiz insanlarla muhatap olmak zorunda kalan, ölçülü ve haddini bilen kişilerin yaşadığı durumlar harika bir hicivle anlatılmış.

Altın kredileri

Bankalar, altın işiyle iştigal eden firmaların kullanımına açık olan altın kredisi kullandırımı konusunda  o kadar çekimser ki, cari açıkla yatıp cari açıkla kalktığımız şu dönemde bile, altın kredisi kullandırımı ithalat kredilerinin dahi altında. 

Bir yanda kucağında -zorunlu karşılık sonrası net- 375 ton altınla kalakalan ve bunlarla ne yapacağını bilemeyen bankacılık sektörü, diğer yanda altın kredisi almaya hevesli ama alamayan altın sektörü.

Aşağıdaki tablolara bakıldığında katılım bankaları tarafında altın kredileri miktarının hızla artmakta olduğu görülüyor. Bu artışın önemli kısmının Dünya Katılım Bankası kaynaklı olduğunu düşünüyorum. Banka, sadece bu yılın ilk çeyreğinde 300 kilodan fazla altın kredisi kullandırdı. Sektörü tanıyan kodlarını çözen bankanın bu sektörden çok güzel karlar yapmaması işten bile değil.

Detaylar BDDK Aylık Bültenden incelenebilir.

Altın fonların 7 aylık getirisi

Fiziki altının Temmuz ayındaki getirisi yüzde 2,95 olurken yılın ilk 7 ayındaki toplam getirisi ise yüzde 42,6 oldu. "Altın ihtiva eden fonlar"ın brüt getirileri (vergiler ve yönetim gider kesintileri hariç) aşağıdaki gibi gerçekleşti. Fiziki altın getirisini aşanlar kırmızı renkte. 

Detaylar tefas.gov.tr'den incelenebilir.