29 Nisan 2025 Salı

"iPhone'lar neden ABD'de üretilemez?"

2008'de bir bankada henüz 1-2 senelik bir çalışan iken 1 aylık maaşıma karşılık gelen lansman fiyatıyla duyurduğu yeni bir telefon modeliyle dikkatimi çeken ve o gün bugündür hayranlıkla izlediğim Apple'ın "üretimini ABD'ye taşı, yoksa...!" krizini nasıl yöneteceğini ilgiyle takip ediyorum.

2007'den bu yana 2,8 milyar adet sattığı hesap edilen iPhone'lar 2024'te Apple'ın toplam satışlarının yüzde 51'ini oluşturuyor (201 milyar dolar/391 milyar dolar). Üretimin ABD'ye taşınması tartışılırken de konu genelde iPhone'lar üzerinden ilerliyor. Acaba bu mümkün mü:

Son modelleri 2.700 farklı parçadan oluşan iPhone'ların bu parçaları 28 farklı ülkeye dağılmış 187 tedarikçi tarafından sağlanıyor,

Apple'a telefon üretiminde parça sağlayan 187 tedarikçiden 157 tanesi Çin'de! Bu parçaların sadece yüzde 5'i ABD'de üretiliyor,

1.000 dolarlık bir telefonda net karının 400 dolar olarak hesaplandığı şirketin Just In Time modeliyle üretim yaptığı ve bu karlılığın mevcut durumda sürdürülebilir olduğu ifade ediliyor,

Telefonun bütün parçalarının ABD'de üretilmesi halinde satış bedelinin 3.500 dolar olması gerektiği hesaplanıyor.

ABD'de akıllı telefon üretmeye yeltenen son firma 2013'te Motorola olmuş. Şirket "ABD'de üretim pahalı, sürdürülemez" yargısına meydan okuduğunu açıklayarak kurduğu fabrikayı 12 ay sonra yüksek maliyet - düşük satışlar sebebiyle kapatmış.

Velhasıl, üretimi tamamen ABD'ye taşıma gibi bir durum, ihtimal dahilinde dahi değil. Bunda ısrar edenlerin amacı da ne kadarı gelse o kadarı kardır düşüncesi muhtemelen. 

Devasa üretimler yapan bir firmanın üretiminin sadece bir ülkeye bu kadar bağımlı olmasının yanlışlığı da ortada. Apple Çin'e alternatif bir üs konusunda -Hindistan- zaten adım atıyor. Acaba bununla yetinecek mi yoksa üretim için başka ülkelere de açılacak mı (Brezilya konuşuluyor) izleyeceğiz.  

Apple'ın, üretim maliyetinin düşük olduğu, coğrafi ulaşımı avantajlı, hükümetin teşvikler verdiği, İngilizce'nin bilinir olduğu ve üretildiği ülkede satışlarının yüksek olacağı yerleri üretim üssü olarak seçtiği biliniyor (Bütün şartları sağlamıyoruz ama, umarım zamanla Apple'ın üretim yaptığı bir ülke oluruz!).

Apple'ın bu zorlu süreceği nasıl yöneteceğini izleyeceğiz, güzel dersler var...

Detaylar için: https://ig.ft.com/us-iphone/


25 Nisan 2025 Cuma

İnternetten altın almak...

İnternetten genel olarak satın almaya öyle alıştık ki altın dahi internetten satışa konu ve bu satışlar ciddi bir şekilde artış eğiliminde. Mart ayında, internetten ve kartlarla yapılan kuyumculuk sektörü alışveriş tutarı rekor kırarak 2 milyar 223 milyon TL oldu (Havale/EFT ile alımlar hariç!).

İnternetten altın almanın artıları nedir: 

+ güvenilir firmalardan-rafinerilerden alışveriş; düşük ayar-sahte riski yok, 

+ faturalı ürün, 

+ kuyumcuya gidip altınları eve getirmenin riski yok; adrese sigortalı teslimat var.

Eksileri nedir: 

- adrese sigortalı teslimat, paketleme vb. gibi hizmetler sebebiyle oluşan ilave maliyetler.

Nelere dikkat edilmeli: 

* Güvenilir firmalardan alım yapılmalı. 

* Güvenilir ama müşteri ilişkilerinde başarısız firmalarla muhatap olmamak için de firmanın Google yorumlar, ekşi sözlük vb. serbest platformlardaki müşteri deneyimleri mutlaka incelenmeli (Firmaların para verip üye oldukları ve şikayetleri "yönettikleri" sitelere dikkat).

* Sadece altın basma yetkisi olan rafinerilerin ürünleri tercih edilmeli. 

* Yetkili rafinerilerin sadece mevzuatta düzenlenmiş vasıftaki altınları tercih edilmeli, düzenleme öncesi basılmış ve halen piyasada satılan rafineri mamulü 22 ayar altınlar, yuvarlak şekilli altınlar vs. alınmamalı.



24 Nisan 2025 Perşembe

Altında evdeki hesapla çarşıdaki hesap...

'Altın'da evdeki hesapla çarşıdaki hesabın tutmadığı zamanlardayız bir süredir. Televizyonlar uluslararası altın fiyatlarını "Kapalıçarşı'da Altın" başlığıyla okurken, Çarşı'ya giden vatandaş fiyatların daha yüksek olduğunu görüyor, kuyumcu-vatandaş karşı karşıya gelebiliyor.

Bu durumun başlıca sebebi fiziki altına talebin yoğun olması, buna karşılık arzın ise kısıtlı olması. Bu sebeple altında evdeki hesap ile Çarşı'daki hesap tutmuyor: kaydi -uluslararası- altın ile fiziki altın arasındaki fark kiloda 1.500 doları geçmiş durumda (24.04.2025, 16:10).

Banka hesaplarındaki altına -şimdilik- binde 2 vergi getirilmesi yatırımcıları fiziki -"kayıtdışı" olarak okuyunuz- altına yönlendiriyor.

Detaylar: https://www.borsaistanbul.com/dosyalar/kmtp/veriler/ith_au.pdf



Çekili Kıymetli Madenlere İlişkin Genelge

Sektörde "çekili", yatırımcılar arasında "kesme altın" olarak bilinen altınların satışına 15 Mart'ta yayımlanan duyuru ile kısıtlama getirilmişti. Hazine ve Maliye Bakanlığı konu ile ilgili bir  genelge yayımlayarak (23.04.2025) çekili altın başlığı açmış oldu, altı daha da dolacaktır zamanla. 

Şimdilik, özetle:

* Tüzel kişilere satış serbest,

* Kuyum Ticareti Yetki Belgesi olan ve barkodlu vergi levhasında ana faaliyet kodu belirlenmiş kodlara sahip olan şahıslara satış serbest,

*Haricinde, şahıslara satış yasak.

Bu altınlar en az işçilik maliyeti olan altın grubu idi. Paketi, seri numarası, çoğu zaman üretici damgası vs. de olmadığı için alan vatandaş geri satarken zorlanıyordu. Bireysel yatırımcılar için önermediğim bir altın türü, satış kısıtlaması vatandaşın lehinedir.  

Detay mevzuat: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2025/04/KM-2025-1_YAYIM_GENELGE-9c476bb5e058b04a.pdf


21 Nisan 2025 Pazartesi

Bankalardaki mevduatın yüzde 8'i altın oldu...

Bankalardaki toplam mevduatın yüzde 7,9'u altın hesaplardan oluşuyor. Tıpkı TCMB rezervlerindeki altının payının yüksek oluşu gibi mevduattaki payının yükselmesinin sebebi de hem altının miktarsal olarak artışı, hem de altının değerinin artışı. 

Altın hesaplara getirilen vergi sonrası bu artış hızında bir yavaşlama muhtemeldir. 

Altın ülkemiz için çok önemli bir yatırım enstrümanı; TCMB'nin rezervlerinin yüzde 54'ü altın, bankalardaki 100 liranın 8 lirası altın, yastıkaltındaki altının ise haddi hesabı yok...

Altın fiyatlarının daha da yükseleceği düşüncesi ile fiziksel altına talep oldukça yüksek. Bankalardan alım ne seviyede, önümüzdeki aylarda göreceğiz.

Detaylar için BDDK Aylık Bülten incelenebilir. 



18 Nisan 2025 Cuma

Rezervlerin yüzde 54'ü altın oldu.

Altının TCMB rezervleri içindeki ağırlığı hiç olmadığı kadar yüksek seviyede: %53,9. Bunun temeldeki üç sebebi:

1. Altının rezervler içindeki miktarı artmakta. Sene başından bu yana 7 tondan fazla altın girişi oldu stoklara.

2. Altının değeri çok arttı, artıyor (Rezervlerdeki paı altının değeri USD cinsinden değerlendirilir) 

3. TCMB'nin USD rezervleri azalmakta (Yabancı Para, USD azalırken altın miktarsal ve değersel olarak artıyor!).

Bu üç unsurun aynı anda gerçekleşmesiyle altının rezervler içindeki payı %54 oldu. Altının rezervlerdeki payının %50'nin üzerinde olduğu sadece 2 dönem vardı şimdiye kadar: 2020 Ağustos ve Eylül pandemi ayları, %51,9 ve 52,5.

Detaylar TCMB EVDS'den incelenebilir.



17 Nisan 2025 Perşembe

Altın madenciliğinde son durum

Ülkemizde 2001'de başlayan altın madenciliğinde altın üretimi son 5 yılda ortalama yıllık 36 ton hacme ulaştı. Aynı dönemde dünyadaki madenlerden altın üretim miktarı toplamı ise 3.600 ton oldu, yani yüzde 1 gibi azımsanmayacak bir paya sahibiz bu alanda. Altının fiyatının artmasıyla madenden çıkan altında "devlet hakkı" da en üst sınıra ulaşmış durumda. Çıkan madenin yurt içinde işlenmesi durumu vb. gibi teşvik maddeleri hariç genel kural, altının ons fiyatı 2.101 USD ve üstü fiyatta ise çıkan altında devlet hakkı %18,75. İnsanı ve çevreyi öncelikleyen, denetimleri titizlikle yapılan madencilik ülke için önemli bir değerdir. 



Çeyrek altın mı- gram altın mı?

Bu sorunun cevabı genelde "gram altın"dır. 

Tablodan da açıkça görüleceği üzere Darphane altınlarındaki işçilik ücretleri gram altınlara kıyasla yaklaşık 2-3 kat daha fazladır. Alırken kazanmak için -istisnai durumlar olsa da- gram altınları tercih etmek yatırımcı menfaatinedir.



15 Nisan 2025 Salı

Altın bozdurmak: hesaptan mı-fiziki mi...

Altınlarınızı banka hesabınızdan direkt TL'ye çevirmek yerine zaman zaman fiziki olarak teslim alıp piyasadan bozdurmanız lehinize olabilir, altınlarınızı bu şekilde bozdurursanız elinize daha çok para geçebilir. Fiziki altın kaydi altına göre alımda ve satımda bu aralar daha pahalı. Dolayısıyla altın bozdurma işlemlerinin bahsettiğim şekilde yapılma sayısında oldukça artış gözlemliyorum. 

Dikkat edilmesi gerekenler: fiziki teslim ücreti, bankanın/piyasanın alış kuru farkı, fiziki altının elinize geçiş zamanı-bu süredeki altının fiyat seyri.

20 gram altın için minik bir örnek (15.04.2025 - 09:29): 

Kuveyt Türk'teki 20 gr altınımı bozuyorum, 20 gr x 3.863,08 TL =  77.261 TL elime geçen para.

Kuveyt Türk'teki 20 gram altınımı ONSA Rafineri hesabına virmanlayıp 902 TL'lik fiziki altın teslim ücretini Rafineri'ye ödüyorum ve fiziki altınımı teslim alıyorum. Fiziki altının piyasada alım ücreti 20 gr x 3.948,61 TL =  78.972 TL. (78.070 TL, fiziki teslim ücreti düşünce, %1 net daha yüksek).

11 Nisan 2025 Cuma

Talep çeyrek ve yarım altına kayıyor...

Mart'ta 4,5 ton altın bastı Darphane. 2025 ortalaması 5 ton ile son 5 yılın -2021 hariç- en düşük ortalaması oldu. Altındaki çılgın fiyat artışının da etkisiyle çeyrek ve yarım altına talep artarken yüksek gramajlı diğer altınlara talep düşme eğiliminde. Aşağıdaki tabloda, gram bazında, basılan 10 bin birim altının altın türleri arasındaki dağılımı görülüyor.  

Fiziki altına yatırım yapan kitle bilinçlendikçe işçilik ücretleri daha düşük olduğu için talep darphane altınlarından gram altınlara kayacaktır...



10 Nisan 2025 Perşembe

Rezervlerin yarısı altın!

Merkez Bankası'nın resmi rezervlerinin neredeyse yarısı altın oldu. 28 Mart itibarıyla rezervlerdeki altın miktarı bir önceki haftaya göre 1,5 ton, yılbaşına göre 7 ton artarak 769 tona yükseldi. Altın miktarının yükselmesine ilave olarak altının değeri de artınca, altının rezervler içindeki payı %48,5 oldu.

TCMB, yılbaşından bu yana Polonya, Çin ve Çek Cumhuriyeti'nden sonra en çok net alım yaparak 4. sırada yer aldı (Marissa Salim, 03.04.2025, Dünya Altın Konseyi).

Ticaret savaşlarının şiddetlendiği bir sene olacak 2025 ve ülkelerin dolardan kaçıp sığınacakları ilk adres de altın: 25 sene evvel yüzde 70 olan doların rezervler içindeki payı bugün yüzde 57,8'e gerilemiş durumda (IMF Data Brief 02.04.2025).

2025 ve sonrasında altın daha sıklıkla gündemde yer alacak bir enstrüman olacak gibi görünüyor...



9 Nisan 2025 Çarşamba

Altın bankacılığında katılım bankalarının başarısının sırrı...

Bankacılık sisteminde yüzde 8 aktif paya sahip katılım bankalarının altın hesaplardaki payı yüzde 17. Bunda, altının faizsiz ve yüksek getiri sunabilme potansiyeline sahip, katılım bankacılığına çok uygun  bir ürün olmasının da etkisi elbette var. Ama sadece 1 katılım bankasını bu gruptan çıkarırsanız (Kuveyt Türk) katılım bankalarının altın hesaplardaki payı sektördeki aktif paylarına denk oluyor. Bu da demek oluyor ki, "altın bankacılığında katılım bankalarının başarısının sırrı" temalı yazılar boşa düşüyor; bu alanda ilerlemek isteyen bankaların odaklanması gereken banka Kuveyt Türk...



8 Nisan 2025 Salı

1 kilo altın'daki fark 2 bin doları geçti...

İthalatı yasaklanmış -kısıtlanmış- olan altının ateşi yükseliyor. Yurtiçi-yurtdışı kilodaki fark 2 bini geçti, 3 bin dolara doğru ilerliyor (yurtdışından 1 kg altın alıp gelseniz ve bunu Türkiye'de satsanız 2.300 dolar para kazanıyorsunuz, 8 Nisan 16:30). 

Kuvvetli talep gören bir ürünün yasal arzına getirilen kısıt elbette o ürüne olan talebi söndürmüyor, bilakis artırıyor. 

Fiziki (yastıkaltı/kayıtdışı diye okuyun) altının en büyük alternatifi banka hesaplarındaki altına teşvik beklerken aksine altın hesaplara vergi getirilmesi fiziki altına talebi daha artıracaktır.

 

Yurt dışı yerleşiklerin altınları 14 tonu aştı...

Bankalardaki 494 ton altının yaklaşık yüzde 3'ü yurt dışı yerleşik kişilere ait altınlardan oluşuyor. Hem miktarı hem de altın hesaplardaki payı artış trendinde. Altın hesaplara getirilen verginin bu trendi nasıl etkileyeceğini önümüzdeki dönemde göreceğiz.





3 Nisan 2025 Perşembe

Neden altın fonu?

Yılın ilk çeyreğinde altın fonların *brüt* getirileri %20 ile %26 arasında değişen oranlarda gerçekleşti. Sadece 1 adet altın fonunun fiziki altının getirisini aşabildiği görülüyor ki yönetim ücreti kesintisi ve vergi düşünce net getiride onun da hali meçhul.

Aynı dönemde basitçe gidip fiziki altın alsaydınız *net* getiriniz %25,3 olacaktı. 

"İlla ki fon" diyenlerin elbette en dikkat etmesi gereken konu hangi fonu seçmeleri gerektiği. 

"Nasıl olsa hepsi altın fonu" gibi bir yaklaşımın ne kadar yanlış olduğu, en yüksek getiriyi sunanla en alttaki fon arasındaki %30'u aşan getiri farkında görülüyor. 

Altın fonları arasındaki karıştırabilen bu yüksek getiri farkının sebebi ise fonların sadece altından değil, aynı zamanda katılma hesabı, kira sertifikası, hisse senedi vb. gibi farklı enstrümanları da içerebilmesi.

"Fiziki altın yerine neden altın fonu alalım?" sorusunun tatmin edici bir cevabı bende yok... 

(Fiziki altını saklayamam? Bozdurmak kolay? Fiziki alım min. 1 gram oysa fona daha düşük tutarda alım mümkün?)






2 Nisan 2025 Çarşamba

Altın hesaplarda 500 tona doğru...

Şubat ayında banka hesaplarındaki altınlar 8 ton arttı. Bu 8 ton altının 3'te 1'i katılım bankalarına gitti. Hazine ve Maliye Bakanlığı, 15 Mart'ta yayımlanan resmi gazete ile altın hesaplara şimdilik binde 2 vergi getirildi. Şimdilik diyorum, bu binde 2'nin yarın yüzde 2 olmayacağının elbette hiç bir garantisi yok.

Bankalardaki alım satım arasındaki yüksek marja ilaveten bir de altınlara vergi getirilmesi sebebiyle altın yatırımcıları gittikçe artan şekilde kayıt dışı fiziki altın yatırımına yöneleceklerdir. 

Detaylar için BDDK Aylık Bülten incelenebilir.